W pracy trychologa bardzo ważna jest diagnostyka skóry głowy i włosów oraz dobór, na podstawie zdiagnozowanego problemu, odpowiedniej terapii trychologicznej.
W większości przypadków terapia trychologiczna wiąże się z zastosowaniem produktów trychologicznych podczas zabiegów gabinetowych oraz w pielęgnacji domowej. Do takich preparatów zaliczamy ampułki do mezoterapii lub infuzji tlenowej oraz kosmetyki do pielęgnacji włosów np. szampony, odżywki, maski, koncentraty itp. Każdy z tych produktów powinien zawierać kombinację składników, które przyczyniają się do osiągnięcia celów terapeutycznych m.in. opóźniające zaawansowane łysienia, zapobiegające wypadaniu włosów w łagodnych przypadkach, stymulujące odrost włosów czy też poprawiające stan skóry głowy i strukturę włosów.
Antyoksydanty
Antyoksydanty chronią przed negatywnym skutkiem działania wolnych rodników. Popularne antyoksydanty stosowane w kuracjach trychologicznych to:
- Witamina A – niezbędna dla prawidłowego wzrostu komórek, w tym również komórek włosa. Wspomaga odpowiednio nawilżyć włosy i zapobiec ich matowieniu oraz przesuszeniu;
- Witamina E (Tokoferol) – wspomaga utrzymać dobrą kondycję skóry głowy, intensywnie nawilża i natłuszcza skórę, stosowana w olejkach do włosów ze względu na właściwości nabłyszczające;
- Glutation – czynnik redukujący, hamuje enzym 5-alfa reduktazy, usuwa toksyny z organizmu, ale także wspomaga wchłanianie składników aktywnych.
Kompleks witamin z grupy B
Witaminy są niezbędne dla prawidłowego metabolizmu białek, tłuszczów i węglowodanów. Hamują wypadanie włosów, ale także stymulują wzrost nowych. Wspomagają poprawę kondycji włosów poprzez ich rewitalizację oraz regenerację. Niektóre z nich utrzymują kolor i połysk włosa. Należą do nich:
- Witamina B2 (ryboflawina) – zapobiega wypadaniu włosów;
- Witamina B3 (PP, niacynamid) – łagodzi stany zapalne w obrębie skóry, dodatkowo zapobiega wypadaniu włosów;
- Witamina B5 (kwas pantotenowy) – regeneruje i odbudowuje włosy zniszczone, wnikając głęboko w łuskę włosa, wykazuje właściwości przeciwzapalne (zalecana do leczenia dermatoz skóry głowy), poprawia pigmentację zapobiegając siwieniu, opóźnia łysienie oraz wypadanie włosów;
- Witamina B6 (pirydoksyna) – bierze udział w procesie produkcji włosa, towarzyszy podziałowi komórek w mieszkach włosowych przyśpieszając ich wzrost, wspomaga utrzymywanie koloru włosów;
- Witamina B7 (H, biotyna) – wspomaga odbudowę komórek włosa i umożliwia ich wzrost, zapobiega wypadaniu włosów, posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwłojotokowe oraz łagodzące;
- Witamina B9 (kwas foliowy) – zapobiega siwieniu, stymuluje cebulki włosa do wzrostu;
- Witamina B10 (kwas aminobenzoesowy) – współdziała z kwasem foliowym, poprawia gęstość włosów, utrzymuje barwę, zapobiega przedwczesnemu siwieniu i chroni przed wypadaniem;
- Witamina B12 (cyjanokobalamina) – wzmacnia włosy, zapobiega przetłuszczaniu się oraz ich wypadaniu.
Dekspantenol
Dekspantenol to kwas organiczny, produkt redukcji witaminy B5. W produktach do mezoterapii występuje najczęściej w stężeniu 20%. Stymuluje regenerację i rekonstrukcję komórek skóry. Jest składnikiem silnie nawilżającym i zmniejszającym transepidermalną utratę wody ze skóry. Stosowany w preparatach do pielęgnacji skóry suchej i bardzo wrażliwej. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, oddziałuje na metabolizm lipidów, co ma szczególne znaczenie w łysieniu łojotokowym. Jest stosowany w leczeniu wypadania włosów zazwyczaj w połączeniu z biotyną oraz w leczeniu kontaktowego zapalenia skóry i świądu.
Pierwiastki
Pierwiastki są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Biorą udział w syntezie keratyny i kolagenu, promują podział komórek sprzyjając wzrostowi włosów. Ich niedobór powoduje między innymi pogorszenie stanu skóry głowy i włosów. Do najważniejszych należą:
- Cynk (Zn) – składnik i aktywator wielu enzymów, wspomaga wzrost włosów i gojenie ran, wzmacnia włosy i nadaje im sprężystość, zapobiega łojotokowi oraz powstawaniu łupieżu i świądu skóry;
- Fosfor (P) – zapobiega problemom skóry głowy np. łuszczycy, łojotoku; wzmacnia włosy nadając im elastyczność i sprężystość, wspomaga wzrost włosów;
- Krzem (Si) – stymuluje wzrost włosów, zapobiega ich wypadaniu, bierze udział w tworzeniu keratyny i kolagenu, wzmacnia włosy oraz nadaje im blask;
- Magnez (Mg) – składnik i aktywator wielu enzymów, jego niedobór powoduje osłabienie włosów – stają się wysuszone przez co kruche i łamliwe;
- Mangan (Mn) – jego niedobór opóźnia wzrost włosów oraz powoduje suchość skóry;
- Molibden (Mo) – wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i zapobiega łuszczycy;
- Miedź (Cu) – wpływa na tworzenie keratyny i barwnika włosów;
- Potas (K) – chroni włosy przed matowieniem, suchością i łamliwością, zapobiega przesuszeniu, swędzeniu i łuszczeniu się skóry głowy;
- Wapń (Ca) – wspomaga budowę keratyny, zapobiega rozdwajaniu się końcówek, zmianom struktury włosa i wypadaniu włosów;
- Żelazo (Fe) – jego niedobór przyczynia się do nadmiernego wypadania włosów oraz ich osłabienia i łamliwości.
Minerały
Minerały są istotnym elementem w terapii trychologicznej, ponieważ dostarczają i wspomagają wchłanianie innych substancji odżywczych. Do najważniejszych z nich należą:
- Chlorek potasu,
- Chlorek sodu,
- Chlorek wapniowy,
- Fosforan sodowy,
- Siarczan cynku,
- Siarczan magnezowy.
Kwasy nukleinowe
Kwasy nukleinowe odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie komórek. Pozyskiwane z surowców roślinnych przyspieszają one odnowę komórek, usprawniają ich metabolizm, chronią przed szkodliwym działaniem promieni UV i innych czynników zewnętrznych. Są doskonale przyswajane przez skórę, posiadają działania regenerujące i rewitalizujące, nawilżające i odżywcze. Zaliczamy do nich:
- Cykliczny fosforan adenozyny,
- Cytozyna,
- Guanozyna,
ATP
Adenozynotrójfosforan to substancja chemiczna zbudowana z adeniny, rybozy i trzech reszt fosforanowych, połączona wysokoenergetycznymi wiązaniami. Jest niezbędna do przeprowadzania procesów metabolicznych w komórkach. ATP będzie składnikiem produktów do włosów silnie wypadających i osłabionych.
Aminokwasy
Aminokwasy to podstawowe składniki syntezy białek. Tworzą m.in. keratynę – podstawowy budulec włosa, a także powodują namnażanie nowych komórek. Zapobiegają wypadaniu włosów, stymulują cebulki oraz regenerują strukturę włosa. Poszczególne z nich posiadają dodatkowe działania:
- Arginina – wpływa na zwiększenie ilości tlenku azotu, poprawiając krążenie i zapewniając lepsze odżywienie oraz dotlenienie mieszków włosowych, co w efekcie stymuluje porost włosów;
- Alanina, Seryna – wzmacniają barierę ochronną naskórka oraz nawilżają skórę głowy, posiadają właściwości antyoksydacyjne;
- Cysteina – wspomaga transport żelaza i cynku, przyczynia się do powstawania mostków siarczkowych we włóknach keratynowych, stymuluje wzrost włosów, zapobiega ich nadmiernemu wypadaniu oraz wzmacnia cebulki i łodygi włosów;
- Cystyna – nadaje włosom wytrzymałość i odporność na uszkodzenia;
- Glicyna – wspomaga leczenie łupieżu, nawilża włosy i skórę głowy, regeneruje uszkodzoną warstwę ochronna naskórka, odpowiada za zdrowy odrost włosa;
- Metionina – aminokwas siarkowy, tworzy struktury włosów, skóry i paznokci;
- Kwas asparaginowy, kwas glutaminowy – główne składniki budujące keratynę twardą, wzmacniają włosy i chronią przed uszkodzeniami, posiadają odczyn kwasowy, dlatego zabezpieczają włosy przed rozwojem mikroorganizmów chorobotwórczych;
- Tauryna – jej niedobór powoduje osłabienie włosów;
- Tyrozyna – hamuje procesy łysienia, to z niej organizm wytwarza melaninę, która zabarwia włosy i skórę.
Białka
Kolagen odpowiada za budowę ścięgien, skóry, stawów, kości czy włosów i paznokci. Stosowany jest w produktach do pielęgnacji włosów wypadających, suchych i cienkich oraz przy leczeniu zmian chorobowych skóry głowy np. łuszczyca. Kolagen możemy spotkać też jako składnik delikatnych peelingów enzymatycznych, który rozpuszcza zrogowaciały naskórek oraz intensywnie nawilża skórę głowy.
Cukry
Cukry odżywiają skórę głowy oraz cebulki włosów. Wchodzą w skład naturalnego czynnika nawilżającego. Zatrzymują wodę w naskórku, poprawiają strukturę włosa, odbudowują rozdwajające się końcówki włosów. Należą do nich m.in.:
- Dekstryna,
- Glukoza,
- Fruktoza,
Koenzymy
Koenzymy sprzyjają mechanizmom metabolicznym, rewitalizują, wzmacniają cienkie i osłabione korzenie włosa poprzez uaktywnienie produkcji keratyny – budulca włosów oraz chronią je przed zniszczeniem. Należą do nich:
- Dinukleotyd flawinoadeninowy (FAD),
- Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (NAD),
- Karboksylaza (TPP),
- Koenzym A (CoA),
- Koenzym Q10 (Ubichinon).
Czynniki wzrostu (cytokiny)
Cytokiny to białka wykazujące działanie naprawcze – stymulują migrację komórek do miejsc uszkodzonych w organizmie. Poprawiają krążenie krwi i stymulują wzrost włosów. Rewitalizują i wzmacniają osłabione włosy. Należą do nich:
- Czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF),
- Fibroblastyczny czynnik wzrostu (bFGF),
- Insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF-1).
Peptydy biomimetyczne
Peptydy przyśpieszają podziały komórkowe, dzięki temu wpływają na fazę wzrostu włosa – anagen. Zatrzymują wypadanie włosów, przyczyniając się do spowolnienia i odwrócenia miniaturyzacji mieszków włosowych. Pogrubiają i zagęszczają włosy, przywraca naturalny koloryt odrastającym włosom. Pobudzają krążenie i poprawiają ukrwienie skóry głowy. Wyróżniamy poszczególne peptydy:
- Oligopeptyd-71 – przywraca pigment we włosach;
- Dekapeptyd-18, Dekapeptyd-28 – stymulują wzrost włosów, pobudzają komórki macierzyste do produkcji nowych cebulek;
- Oligopeptyd-54 – blokuje DHT powodujące łysienie, zatrzymuje wypadanie włosów;
- Dekapeptyd-10, Oktapeptyd-11, Oktapeptyd-2 – stymulują wzrost włosów, hamują apoptozę komórek, pobudzają krążenie w obrębie mieszków włosowych;
- Tripeptyd miedzi-1 (CG-1) – hamuje enzym 5-alfa reduktazy odpowiedzialny za przekształcanie testosteronu w DHT, poprawia krążenie doprowadzając do lepszego dotlenienia cebulki włosa, regeneruje i stymuluje włos do wzrostu;
- Decapeptyd-4 (CG-IDP2) – stymuluje cebulki oraz wzmacnia strukturę włosa;
- Acetyl decapeptyd-3 (rejuline) – wzmacnia cebulki włosowe;
- Oligopeptyd-41 (keramin 1) – stymuluje podziały i migrację komórek włosowych;
- Heksapeptyd-33 (Angio-S) – aktywuje VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego) do produkcji nowych naczyń krwionośnych, co w efekcie dostarcza składniki aktywne i dotlenia mieszki włosowe.
Glikozaminoglikany
Glikozaminoglikany wchodzą w skład naturalnego czynnika nawilżającego. Należą do nich m.in.:
- Kwas hialuronowy niskocząsteczkowy – wzmacnia oraz nawilża cebulki i brodawkę włosa, stosowany regularnie pobudza mieszki do produkcji nowych cebulek;
- Siarczan chondroityny – nawilża intensywniej niż kwas hialuronowy, stymuluje nowe cebulki do wzrostu oraz przyśpiesza wzrost już istniejących, dodatkowo je odżywia i zapobiega ich wypadaniu.
Organiczne związki azotowe
Organiczne związki azotowe są stosowane najczęściej w odżywkach do włosów oraz innych kosmetykach nawilżających i poprawiających kondycję skóry głowy. Głęboko nawilża i zatrzymuje wodę w górnych warstwach naskórka. Działa odświeżająco i wygładza skórę. Wspomaga w leczeniu suchego łupieżu, łuszczycy oraz zmniejsza świąd wywołany nadmierną suchością. Należą do nich:
- Mocznik – składnik NMF-u, silnie nawilżający, posiada właściwości przeciwzapalne. W kosmetykach możemy spotkać różne stężenia mocznika:
2% – regeneruję uszkodzoną skórę, przyśpieszając gojenie;
5-10% – intensywnie nawilża, stosowany jest w terapiach AZS, ŁZS, łupieżu czy łuszczycy;
powyżej 10% – działanie bakteriobójcze i keratolityczne;
- Alantoina – to pochodna mocznika, intensywnie łagodzi i regeneruję, zalecana przy pielęgnacji suchej i wrażliwej skóry głowy.
Kwasy tłuszczowe
Kwas linolowy należy do grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych, wykazuje działanie antyoksydacyjne. Intensywnie nawilża, łagodzi podrażnienia oraz regeneruje szorstką i popękaną skórę. Stymuluje odnowę komórek skóry, zatrzymuje transepidermalną utratę wody (TEWL). Wchodzi w skład sebum i reguluje pracę gruczołów łojowych zmniejszając łojotok skóry głowy.
Kwas linolenowy występuje w dwóch formach: α-linolenowy i γ-linolenowy. W preparatach trychologicznych najczęściej spotykaną formą jest γ-linolenowy. Sprawdza się przy leczeniu schorzeń skóry głowy takich jak: łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry czy erytrodermia.
Kwasy omega-3 i omega-6 (EPA I DHA) są stosowane w odżywkach do włosów. Wzmacniają keratynę włosa sprawiając, że staje się on mocniejszy i odporny na uszkodzenia spowodowane czynnikami zewnętrznymi.
Tłuszcze roślinne
Tłuszcze roślinne stosowane są najczęściej jako składniki preparatów myjących przy problemach z łojotokiem, łupieżem, przesuszoną skórą głowy oraz włosów cienkich i wypadających. Wpływają na regulację pracy gruczołów łojowych, dostarczają witaminy i minerały, natłuszczają łodygę włosa i ułatwiają ich rozczesywanie.
Roślinne komórki macierzyste
Roślinne komórki macierzyste w kosmetykach pozyskiwane są m.in. ze szwajcarskiej jabłoni domowej „Malus Domestica”. Regulują podziały komórkowe, wspomagają naprawę DNA, spowalniają starzenie włosów i skóry, chronią przed promieniowaniem UV i wolnymi rodnikami. Przedłużają cykl komórek mieszka włosowego, odbudowują zniszczony naskórek i włosy, poprawiają napięcie skóry i gęstość włosów oraz powodują wzrost elastyczności naskórka i struktury włosa.
Fitosterole (hormony roślinne)
Ekstrakt z oleju palmy sabałowej – pozyskiwane z niej fitosterole: β-sitosterol, kampesterol i stigmasterol stosowane są w terapii łysienia androgenowego i wypadaniu włosów poprzez blokowanie enzymu 5-alfa-reduktazy, który powoduje powstawanie DHT. Posiadają właściwości regenerujące na włosy, działają przeciwzapalnie i przeciwalergicznie, nawilżają i regulują pracę gruczołów łojowych zapobiegając łojotokowi.
Podsumowanie
Wybierając produkty do zabiegów gabinetowych i pielęgnacji domowej, ważne jest, aby zwracać uwagę na ich skład. Znajomość zastosowana danych składników aktywnych oraz ich mechanizm działania na mieszek włosowy, skórę głowy i włosów sprawi, że terapia trychologiczna będzie skuteczna.
Weronika Kononowicz
Kosmetolog specjalizujący się w kosmetologii estetycznej, leczniczej i nowoczesnych technologiach oraz diagnostyką i terapią w trychologii. Prowadzi badania naukowe, jest współautorką projektu naukowego o kosmetologii kobiet w ciąży. Prelegent konferencji oraz autorka publikacji w czasopismach branżowych.