Jedną z najbardziej wyjątkowych cech u ludzi jest pigmentacja włosów – od rudych, blond, brązowych aż po włosy czarne. Na ogólny kolor skóry i włosów przeważający wpływ mają melaniny wytwarzane poprzez szlak biochemiczny zwany melanogenezą.
Siwienie jest progresywnym procesem zmiany koloru włosów wraz z wiekiem. Uzyskanie koloru włosów możliwe jest dzięki pigmentowi zwanemu melaniną. Wraz z wiekiem mieszki włosowe wytwarzają znacznie mniejszą ilość melaniny, co prowadzi do utraty pigmentu, a włosy uzyskują szary/biały odcień. Pigment jest wytwarzany wzdłuż łodygi włosa. Mieszki włosowe zawierają dwa podstawowe rodzaje melaniny – feomelaninę oraz eumelaninę, jednak należy pamiętać, że różnorodność odcieni włosów uwarunkowana jest ilością i proporcją odpowiednich rodzajów melaniny. Przeważająca większość populacji ludzkiej w skali światowej do wieku średniego ma włosy w odcieniu brązowym/ciemno-brązowym. Co ciekawe, badania wskazują, że na fenotyp włosów ma wpływ także pH, jak również poziom cysteiny melanosomów. W cebulce włosa poszczególny melanocyt ściśle związany jest z pięcioma keratynocytami. Badania wskazują również na zmiany z budowie włókna siwych włosów – dlatego też włosy siwe, mogą wydawać się grubsze. Co istotne, proces melanogenezy we włosach uwarunkowany jest etapami cyklu włosa – w fazie anagenu, czyli cyklu wzrostu włosa, włosy są pigmentowane w sposób aktywny, natomiast
w fazie katagenu czy telogenu pigmentacja włosów jest ograniczona. Mechanizm degeneracji pigmentu włosa ostatecznie prowadzi do znacznej utraty pigmentu, co może mieć zasadnicze znaczenie w patogenezie siwienia włosów. Ponadto, dowiedziono, że wraz z obniżeniem pH może dojść do redukcji aktywności tyrozynazy, co z kolei może prowadzić do wzrostu feomelaniny.
Za rudawy i kasztanowy odcień włosów może odpowiadać mutacja melanokortyny-1, występująca zazwyczaj u populacji z Europy Północnej. Warto podkreślić, że wszelkie zmiany na poziomie molekularnym które ściśle związane są z procesem starzenia i elementami genetycznymi, które wpływają na komórki macierzyste mieszków włosowych, mogą prowadzić do znacznego wydłużenia fazy telogenu w cyklu wzrostu włosa, ograniczenia produkcji melaniny z nim związanej, a także modyfikacji włókien włosa. Poziom molekularny ściśle związany jest ze ścieżkami sygnałowymi, które w znacznym stopniu odpowiadają za pigmentację włosa. Co istotne, w procesie pigmentacji włosów w fazie wzrostu włosów kluczową rolę odgrywają komórki macierzyste.
W przypadku przedwczesnego siwienia, niestety precyzyjna etiopatogeneza nie jest poznana, jednak istotnie, przedwczesne siwienie włosów może wystąpić u osób cierpiących na choroby automimmunologiczne (np. autoimmunologiczne choroby tarczycy), ze skazą atopową, a także w przypadku genetycznych przedwczesnych zaburzeń starzenia (np. progeria). O przedwczesnym siwieniu włosów możemy mówić w przypadku postępującego procesu siwienia przed 20 rokiem życia u rasy kaukaskiej i przed 30 rokiem życia u rasy afroamerykańskiej. Do schorzeń powodujących przedwczesne siwienie włosów zalicza się neurofibromatozę (nerwiakowłókniakowatość typu I, rzadkie zaburzenie genetyczne), choroby tarczycy (nadczynność/niedoczynność tarczycy), bielactwo, łysienie plackowate, stwardnienie guzowate oraz niedobór witaminy B12.
Badania wskazują również, że repigmentacja włosów może wystąpić na skutek leczenia hormonami tarczycy. Ponadto, istotnym czynnikiem w przedwczesnej utracie barwnika jest również stres oksydacyjny, obecny w procesie starzenia. Na skutek stresu oksydacyjnego produkowane są reaktywne formy tlenu, co może prowadzić do apoptozy melanocytów, czyli programowanej śmierci komórki.(……………………………………………………………………………………………………)
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
mgr Claudia Musiał
Doktorantka Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, wykładowca w Wyższej Szkole Zdrowia w Gdańsku, kosmetolog – specjalista kosmetologii bioestetycznej, trycholog, autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych, prelegentka na konferencjach naukowych i popularno-naukowych.