dr hab. n. med. Magdalena Górska-Ponikowska, Człowiek Roku art of BEAUTY Prestige Awards 2022

498
fot. P. Sudara

Nagroda została przyznana za innowacyjne badania naukowe prowadzone w zakresie gerontologii eksperymentalnej i kosmetologii medycznej.

Czy może Pani przybliżyć nam istotę badań nad którymi Pani pracuje?
Moja działalność naukowa przebiega trójtorowo. Przede wszystkim zajmuję się onkologią eksperymentalną, wraz z moim zespołem zajmuję się badaniem efektywności związków przeciwnowotworowych, projektowaniem nowych związków przeciwnowotworowych, badaniem mechanizmów działania tych związków oraz szukaniem biomarkerów pozwalających na wczesną diagnozę chorób nowotworowych, czy też monitorowanie stanu choroby. Drugi tor naszych badań to gerontologia eksperymentalna w kontekście neurobiologii i neurologii, czyli pracujemy nad patomechanizmami prowadzącymi do choroby Parkinsona oraz nad biomarkerami neurodegeneracji. Trzeci tor to jest kosmetologia medyczna połączona z dermatologią, gdzie pracujemy nad opracowywaniem jak najlepszych nośników substancji aktywnych do wnętrza komórek skóry oraz nad bezpieczeństwem i efektywnością działania substancji aktywnych w kosmetykach i lekach.

Dzięki prowadzonym badaniom, przedstawia Pani interdyscyplinarne podejście do dziedziny medycyny i kosmetologii. Jaki jest wspólny mianownik prowadzonych przez Panią projektów badawczych?

Wspólnym mianownikiem jest duch medycyny translacyjnej i współpraca. Uważam, że do problemu zawsze należy podchodzić kompleksowo. Tak więc połączenie nauk podstawowych takich jak chemia medyczna, biologia molekularna, biochemia z naukami klinicznymi m.in. onkologią, neurologią, kosmetologią, dermatologią jest kluczem do sukcesu i rozwiązywania problemów medycznych.

Jakie przełożenie na przyszłość i rozwój gerontologii eksperymentalnej oraz kosmetologii medycznej mają prowadzone przez Panią badania?

Mam nadzieję, że będą miały przyłożenie i staną się użyteczne dla pacjentów. W kontekście gerontologii zajmuję się neurologią i neurobiologią, gdzie badamy patogenezę choroby Parkinsona. Ścieżki, które prowadzą do indukcji neurodegeneracji zarówno w chorobie Parkinsona jak i w chorobach nowotworowych pokrywają się. Dlatego bardzo ważne jest, aby szukać pokrywających się mechanizmów działania. I my jesteśmy bliscy rozwiązania tajemnicy, gdyż wspólnie z prof. dr hab. Jarosławem Sławkiem, Kierownikiem Oddziału Neurologicznego i Udarowego Szpitala św. Wojciecha w Gdańsku staramy się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego pacjenci chorzy na Parkinsona rzadziej chorują na nowotwory. Znaleźliśmy biomarkery, które, naszym zdaniem, pozwolą na wczesną diagnozę choroby Parkinsona – nim pojawiają się objawy motoryczne. Dzięki temu będzie można zastosować leczenie przyczynowe, a nie objawowe.
Drugi obszar badawczy to kosmetologia medyczna połączona z dermatologią. Jestem twórcą innowacyjnych i biodostępnych dermokosmetyków Skin Science®. W ramach firmy MGP Cosmetics, której jestem współwłaścicielką, otrzymaliśmy dotację, która pozwoli nam opracować recepturę i technologię preparatu o działaniu zarówno przeciwstarzeniowym jak i przeciwnowotworowym opartym na bazie nanocząstek X. Należy podkreślić, iż molekularne ścieżki prowadzące do starzenia się skóry i indukcji nowotworów (w tym skóry) pokrywają się. Dlatego bardzo ważne jest działanie antyoksydacyjne.

Co wpływa na innowacyjność Pani badań naukowych?

Ciekawość, chęć poznania nieznanego. Fascynujące jest to, że robiąc badania często uzyskujemy wyniki jakich się nie spodziewaliśmy. Ponadto, nieszablonowe myślenie i podejście do rozwiązywania problemów, kompleksowa współpraca.

Stres oksydacyjny jest jednym z obszarów, w których prowadzi Pani badania naukowe. Proszę przybliżyć, dlaczego jest on tak istotny? Jaki ma wpływ na skórę?

Szereg terapii przeciwnowotworowych indukuje stres oksydacyjny. Komórki nowotworowe charakteryzują się podwyższonym poziomem stresu oksydacyjnego. Tak więc podwyższając stres oksydacyjny łatwiej zabić komórki nowotworowe w porównaniu do komórek normotypowych.

Stres oksydacyjny w kontekście skóry jest również bardzo ważny, gdyż jego podwyższony poziom indukuje wszelkiego rodzaju dermatozy. Jeśli spojrzymy pod względem biochemicznym i biologii molekularnej na patogenezę dermatoz skórnych to ich wspólnym mianownikiem jest właśnie stres oksydacyjny. Stres oksydacyjny odbija się jednak nie tylko na wyglądzie skóry np. zmarszczkach, ale również indukuje choroby nowotworowe. Nieefektywna naprawa komórek w wyniku uszkodzeń spowodowanych stresem oksydacyjnym niestety jest przyczyną kancerogenezy i prowadzi do nowotworów m.in. skóry np. czerniaka złośliwego.

Interesuje się Pani biodostępnością preparatów kosmetycznych. Czym jest biodostępność w odniesieniu do kosmetologii?

W kontekście kosmetologii nie możemy mówić o biodostępności per se, gdyż wedle definicji oznacza ona ułamek dawki substancji, która dostaje się do krążenia ogólnego. W przypadku kosmetyków nie mówimy o takim działaniu, gdyż działają one lokalnie – miejscowo. Ważne jest jednak, aby spojrzeć na substancje aktywne w kosmetykach w kontekście biodostępności dla skóry, czyli czy substancja ma w ogóle szansę dostać się do komórek skóry. Wiemy bowiem, że skóra jest nieprzepuszczalna dla większości substancji aktywnych. Wyjątkiem jest np. retinol. Inne substancje, które nie są drobnocząsteczkowe, lipofilne, zjonizowane nie będą przez skórę przenikały. Nawet zastosowanie nanotechnologii nie gwarantuje, że substancja aktywna do skóry przeniknie. Dlatego krytyczne jest więc, aby dobierać preparaty kosmetyczne o biodostępności dla skóry potwierdzonej badaniami naukowymi.

Jakie są Pani plany na najbliższy czas, również w zakresie prowadzonych badań?

Planów jest bardzo dużo. To czym się aktualnie zajmujemy to badania nad patogenezą choroby Parkinsona, które mają szanse pomóc wielu pacjentom z neurodegeneracjami.

Z zakresu dermatologii i kosmetologii medycznej badamy grafen jako nośnik substancji aktywnych w terapiach przeciwnowotworowych. Jak wspominałam, pracuję również nad preparatem, który działa przeciwstarzeniowo i przeciwnowotworowo i jest oparty na bazie nanocząstek X.

dr hab. n. med. Magdalena Górska-Ponikowska
Absolwentka Kierunku Farmacja Akademii Medycznej w Gdańsku. Obecnie, Kierownik Katedry i Zakładu Chemii Medycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Wizytujący Profesor Uniwersytetu w Stuttgarcie (Niemcy) oraz Instytutu IEMEST Istituto Euro-Mediterraneo di Scienza e Tecnologia w Palermo (Włochy).
Specjalistka z zakresu badań nad rolą stresu nitro-oksydacyjnego w szeregu patologii, w szczególności dermatoz skórnych oraz nowotworów skóry. Jej obszar naukowy dotyczy m.in. projektowania nowych związków chemicznych, potencjalnych leków oraz badania ich efektywności biologicznej in vitro oraz in vivo.
Aby wykorzystać swoje doświadczenie naukowe i wykształcenie w walce z problemami skóry, skomponowała autorską serię dermokosmetyków Skin Science. Dermokosmetyki Skin Science obejmują serię profesjonalną dostępną wyłącznie w prestiżowych spa oraz gabinetach kosmetycznych oraz wersje detaliczne Skin Science Molecules oraz VegeBoost.