„Nie bój się starzenia, zacznij działać”
prof. David Sinclair, Harvard Medical School
Średnia długość życia kobiet w Polce wynosi obecnie 81 lat, z czego ponad 1/3 przypada na okres po menopauzie. W organizmie kobiety zachodzą wówczas istotne zmiany hormonalne. Szczególnie istotny dla skóry jest spadek poziomu estrogenów. Prowadzi on do zmian w strukturze i funkcjonowaniu skóry. Staje się ona cienka, traci napięcie i jędrność. Zmarszczki są bardziej widoczne, pogłębiają się bruzdy. Zdecydowanie spada tempo odnowy naskórka (tzw. turn over) z 30 dni u osoby młodej do nawet 90 dni. Skóra staje się sucha, pojawiają się liczne przebarwienia. Znacznie spada zdolność skóry do regeneracji, co skutkuje spowolnionym gojeniem ran. Wzrasta także ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.
W okresie menopauzy skóra staje się szczególnie wrażliwa na działanie promieni słonecznych. Powstające wskutek ich działania wolne rodniki pogłębiają problem jej suchości, niszczą włókna kolagenowe i elastynowe, prowadzą do powstawania plam soczewicowatych, drastycznie zwiększają ryzyko powstawania nowotworów. Warto mieć świadomość, że raki skóry stanowią 30% wszystkich rozpoznawanych nowotworów złośliwych. Do najczęstszych należą rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy, do najbardziej niebezpiecznych – czerniak złośliwy.
W okresie menopauzy dochodzi do spowolnienia i upośledzenia pracy komórek w obrębie skóry. W tabeli poniżej wymienione są najważniejsze zmiany i ich skutki.
| Przyczyna | Skutek |
| Spowolnienie podziałów keratynocytów (komórki naskórka) | Ścieńczenie naskórka, powstawanie zmarszczek |
| Spadek aktywności fibroblastów w skórze właściwej | Spowolnienie syntezy „substancji młodości” (kolagenu, elestyny, kwasu hialuronowego i pozostałych glikozaminoglikanów (GAG)) |
| Zmniejszenie liczby i aktywności melanocytów (komórki wytwarzające barwnik skóry) | Gorsza ochrona przed promieniowaniem słonecznym |
| Spowolnienie odnowy komórkowej | Większa skłonność do powstawania przebarwień, powstawanie plam soczewicowatych |
| Spadek liczby komórek Langerhansa (komórki układu odpornościowego skóry) | Wzrost ryzyka zachorowania na choroby skóry o podłożu immunologicznym, zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory skóry |
| Spadek ilości lipidów w przestrzeniach międzykomórkowych,
zmniejszenie wydzielania łoju, zmiana składu naturalnego czynnika nawilżającego (NMF – natural moisturizing factor) |
Zwiększona przeznaskórkowa utrata wody, suchość skóry, większa skłonność do podrażnień |
| Zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych w skórze i pogrubienie ich ścian | Upośledzenie mikrokrążenia, pogorszenie odżywienia i zaopatrzenia skóry w tlen |
W okresie około- i pomenopauzalnym niezwykle ważna jest codzienna prawidłowa i przemyślana pielęgnacja skóry, która może w znacznym stopniu zmniejszyć niekorzystne efekty kliniczne starzenia. Pielęgnacja powinna uwzględniać dobrane do typu skóry produkty przeznaczone do:
- oczyszczania twarzy,
- ochrony przeciwsłonecznej,
- poprawy nawilżenia,
- stymulacji naskórka i skóry właściwej do prawidłowej odnowy i regeneracji,
- niwelowania efektów działania wolnych rodników,
- wzmacniania, uelastyczniania naczyń krwionośnych,
- przeciwdziałania powstawaniu i niwelowania istniejących przebarwień.
Korneobiologia i korneoterapia
Marzeniem kobiet jest jak najdłuższe utrzymanie młodego, pięknego i zdrowego wyglądu skóry. W ostatnich latach nastąpił duży postęp w dziedzinie kosmetologii. Związany jest on z coraz lepszym zrozumieniem mechanizmów zachodzących w skórze oraz z powstaniem technologii, które umożliwiają stworzenie produktów kosmetycznych będących biologicznie aktywną, skuteczną i bezpieczną odpowiedzią na różne problemy zachodzące w tej tkance. Do tworzenia ich wykorzystywana jest korneobiologia – nauka zajmująca się badaniem funkcjonowania naskórka i jego warstwy rogowej (stratum corneum – SC). Ta dynamicznie rozwijająca się dziedzina wiedzy bada procesy fizjologiczne, biologiczne i biochemiczne zachodzące w SC. Kosmeceutyki to klasa produktów do pielęgnacji, które bazują na zdobyczach naukowych zarówno kosmetologii, jak i medycyny. Są to produkty pielęgnacyjne zawierające terapeutyczne dawki substancji biologicznie czynnych, często wykorzystywanych w farmacji i medycynie estetycznej. Prócz skuteczności charakteryzują się zachowaniem dobrej tolerancji, również przez skóry wrażliwe.
Tworząc korneoterapeutyczne produkty wykorzystuje się fakt, że wbrew do niedawna obowiązującemu przekonaniu, SC to tkanka aktywna biologicznie, odgrywająca znaczącą rolę w zdrowiu skóry, mogąca „komunikować się” z leżącym pod nią żywymi komórkami naskórka i wpływać na procesy regeneracyjne w głębszych warstwach skóry.
Wiadomo dziś także, że zachowanie integralności naskórka chroni skórę przed niepotrzebną stymulacją jej systemu obronnego i odpornościowego. Jest to niezwykle istotne, ponieważ przewlekła stymulacja uszkodzonej skóry skutkuje skłonnością do powstawania jej kolejnych uszkodzeń („efekt domina”). Prowadzi także w jej obrębie do inicjacji przewlekłych stanów zapalnych o małym natężeniu, których efektem jest starzenie o podłożu zapalnym (inflammaging), choroby o podłożu zapalnym czy problemy naczyniowe (np. trądzik różowaty).
Korneoterapia to dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauki, nad którą warto zatrzymać się szczególnie w kontekście menopauzy i jej konsekwencji dla skóry. Jest to podejście do terapii skóry, którego podstawową zasadą jest naprawa i utrzymanie systemów ochronnych bariery skórnej. Naprawa poprzez odbudowę warstwy rogowej naskórka i bariery ochronnej, które zostały uszkodzone lub osłabione przez choroby, inne czynniki endogenne lub czynniki zewnętrzne.
Niezwykle cenne w korneoterapii jest podejście przyczynowe zamiast jedynie usuwania objawów. Dlatego kładziony jest nacisk na wnikliwy wywiad oraz zindywidualizowane podejście do pielęgnacji i leczenia skóry. Celem nadrzędnym jest nacisk na osiągnięcie długoterminowej skuteczności terapii.
(……………………………………………….)
Artykuł ukazał się w wydaniu 4/2023 art of BEAUTY
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
Więcej informacji na temat menopauzy:
Kongres POKONAJ MENOPAUZĘ >>>
mgr Małgorzata Frydzyńska
Kosmetolog, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz studiów MBA na Akademii Leona Koźmińskiego. Przez prawie 20 lat zawodowo związana z branżą medyczną i farmaceutyczną. Senior Product Manager w firmie farmaceutycznej o zasięgu ogólnoświatowym, odpowiedzialna za oryginalne cząsteczki, przełomowe w leczeniu chorób zagrażających życiu. Wieloletni wykładowca i nauczyciel akademicki, autorka licznych szkoleń z dziedziny kosmetologii, well-aging i zdrowego stylu życia. Właścicielka MJ Beauty Embassy.