Longevity – to termin oznaczający „długowieczność”, jest kluczowym trendem 2024 roku, również w trychologii. Zdrowe starzenie się i działania prewencyjne wiodą prym w pielęgnacji skóry i włosów.
Proces starzenia się jest wynikiem zaburzeń na poziomie komórkowym i molekularnym. Wśród nich, wyróżnia się między innymi zmniejszenie aktywności komórek macierzystych, senescencję komórkową, przewlekły stan zapalny czy utratę proteostazy. Niemniej w prawidłowym funkcjonowaniu skóry niezwykle istotną rolę pełnią mitochondria.
Uszkodzenia mitochondriów stanowią jedną z charakterystycznych cech starzenia się. Co istotne, zjawisko to kumuluje się wraz z upływającym czasem, również na skutek czynników ekspozomalnych. Dysfunkcje mitochondriów na skutek zaistniałych uszkodzeń, tuż obok powszechnie znanego stresu oksydacyjnego stanowią proces starzenia się na poziomie komórkowym i molekularnym. Wizualnym efektem zaistniałych procesów jest łysienie, siwienie włosów, utrata jędrności skóry, czy zaburzenie procesu gojenia się ran. Stąd też, zarówno w praktyce trychologicznej, jak i kosmetologicznej, czy dermatologicznej, z naukowego i klinicznego punktu widzenia zrozumienie procesów komórkowych i molekularnych stanowi podstawę do opracowania odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych, lub leczniczych.
Co istotne, spadek funkcji mitochondriów koreluje także z rozwojem chorób związanych z wiekiem. Potocznie, mitochondria określane są jako „elektrownie” komórki. Spowodowane jest to ich mechanizmem działania, bowiem wytwarzają wymaganą energię do prawidłowego funkcjonowania danej komórki – odpowiadają w przybliżeniu za 90% niezbędnej energii chemicznej. Procesy komórkowe w tym zakresie indukowane są za pomocą trifosforanu adenozyny (ATP).
Jaką jednak rolę pełnią mitochondria w skórze? Przede wszystkim jak uprzednio wspomniano, pełnią zasadniczą funkcję w procesie gojenia się ran, bowiem zarówno proces wytwarzania ATP, jak i glikolizy pobudzany jest w momencie zakażenia mikrobiologicznego, na przykład na skutek Staphylococcus aureus. Jednak co istotne, prawidłowa funkcja mitochondriów jest niezbędna dla odpowiedniego przebiegu cyklu wzrostu włosów. W tym zakresie, należy zwrócić szczególną uwagę na indukcję wytwarzania reaktywnych form tlenu (ang. reactive oxygen species), na skutek reakcji na możliwą infekcję skóry. Mechanizm ten ma również bezpośrednie znaczenie wobec procesu różnicowania komórek macierzystych.
W tym momencie należy przypomnieć o istocie „wolnorodnikowej teorii starzenia się”, która została po raz pierwszy przedstawiona przez Harmana w latach 50. XX wieku. Niemniej w odniesieniu do trychologii, należy wyróżnić „wolnorodnikową teorię starzenia się skóry głowy i włosów”. Niniejsza teoria zaproponowana pierwotnie przez Harmana mówi o tym, że zwiększenie reaktywnych form tlenu może wystąpić na skutek uszkodzeń, czy mutacji w obrębie mitochondrialnego DNA (mtDNA). Kolejno, na skutek zaistniałego procesu dochodzi do zaburzenia wszelkich funkcji komórkowych, a kolejno, wizualnych efektów procesu starzenia się. Co istotne, metabolizm energetyczny może mieć związek z aktywnością komórek macierzystych, w związku z czym postuluje się, że to mitochondria odpowiadają za wytwarzanie energii na poziomie komórek macierzystych mieszków włosowych.
Jak wskazano na łamach publikacji Hair follicle stem cells and mitochondria w czasopiśmie Journal of Cosmetic Medicine w 2023 roku, dysfunkcja mitochondriów ma bezpośredni związek z procesem łysienia, jak również starzenia się skóry. Obecnie niestety nadal dysponujemy niewielką ilością badań w zakresie korelacji aktywności mitochondriów, a cyklem wzrostu włosów. Jedno z badań skupiło się na genie CRIF1, który stanowi nieodzowną część mitochondriów. Wykazano, że w przypadku usunięcia genu CRIF1, zostaje zahamowany cykl wzrostu włosów, z uwagi na zaburzenia mieszków włosowych. Co więcej, badania wskazują, że odpowiednia aktywność mitochondrialna leży u podstawy fazy anagenowej. W związku z czym, może wydawać się niezbędne opracowanie odpowiedniego składnika aktywnego, bądź leku, który wspierałby aktywność mitochondriów na poziomie komórek macierzystych mieszków włosowych. Celowanie w aktywność mitochondriów komórek macierzystych mieszków włosowych to cel jednego z amerykańskich start-upów Yuva Biosciences, który finalnie ma prowadzić do komercjalizacji odpowiednich kosmeceutyków.
(……………………………………………….)
Artykuł ukazał się w wydaniu 1/2024 art of BEAUTY
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
Dr n. med. Claudia Musiał
Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu, kosmetolog, trycholog; naukowiec w dziedzinie onkologii eksperymentalnej i biologii molekularnej. Laureatka nagrody Człowiek Roku 2023 w konkursie art of Beauty Prestige Awards. Autorka książek: Trychologia Kosmetologiczna i Lekarska (PZWL Wyd. Lekarskie, 2022), Rola Komórek Macierzystych we Współczesnej Medycynie Estetycznej i Kosmetologii (PZWL Wyd. Lekarskie, 2023), Kosmetologia i Trychologia Gerontologiczna. Ujęcie Holistyczne (PZWL Wyd. Lekarskie, 2024).