Trychologia gerontologiczna to odpowiedź nauki na najnowszy trend w pielęgnacji skóry głowy i włosów, znany jako hair longevity.
Jak wspomniano na łamach książki Kosmetologia i Trychologia Gerontologiczna. Ujęcie Holistyczne (Musiał C., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2024) skóra głowy starzeje się znacznie szybciej, aniżeli skóra twarzy, czy inne części ciała. Co więcej, łodyga włosów również narażona jest na przedwczesne starzenie się – z uwagi na zewnątrzpochodne czynniki ekspozomalne, jak promieniowanie ultrafioletowe, chlor, zanieczyszczenia środowiskowe (jak np. smog), stylizacja gorącą temperaturą, czy rozjaśnianie i farbowanie (Musiał C., Trychologia Kosmetologiczna i Lekarska, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022). Część źródeł naukowych wskazuje, że fizjologicznie włosy zaczynają siwieć po blisko 10-ciu cyklach wzrostu włosa.
W odniesieniu do procesu starzenia się włosów, wraz z upływem czasu zachodzą zmiany mechaniczne, strukturalne, ale przede wszystkim molekularne. Jak również wspomniano w publikacji Age-associated thin hair displays molecular, structural and mechanical characteristic changes wydanej na łamach Journal of Structural Biology w 2022 roku, rozproszone przerzedzenie włosów stanowi jeden z objawów fizjologicznego procesu starzenia chronologicznego, postępującego zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Objawia się to znacznym skróceniem fazy anagenowej, czyli fazy wzrostu włosów, na rzecz wydłużenia fazy spoczynku, znanej jako faza telogenowa. Nadto, odnotowuje się miniaturyzację mieszków włosowych, co odpowiada za znaczące ograniczenie średnicy nowo wyrastających włosów.
Analogicznie utrata pigmentu, znana powszechnie jako siwienie włosów jest powszechnym atrybutem postępującego procesu starzenia się. Wielu zadaje sobie pytanie, czy repigmentacja, czyli pobudzenie mieszków włosowych do pigmentacji włosów jest możliwe? Czy odwrócenie procesu starzenia się mieszków włosowych i włosów jest wykonalne? Z naukowego punktu widzenia: tylko w początkowych stadiach przedwczesnego procesu starzenia się. Z praktycznego punktu widzenia, śmiem zadać kolejne pytanie: czy deklarowana repigmentacja spowodowana jest faktycznym mechanizmem „odmłodzenia” mieszków włosowych i pobudzenia aktywności komórek pigmentacyjnych mieszków włosowych, czy jest to repigmentacja spowodowana tymczasowym zabarwieniem włosów, występującym na skutek stosowanych preparatów do pielęgnacji skóry głowy i włosów? Czego najlepszym przykładem jest ekstrakt lub olej z owoców amli (Emblica Officinalis), czy bhringraj które od lat stanowi podstawę pielęgnacji włosów hindusek, lub innych fitopigmentów pochodzących z Juglia regans, czy Krameria trandria. Preparaty trychologiczne zawierać mogą w swoim składzie również takie związki jak capixyl, który złożony jest z ekstraktu z czerwonej koniczyny – czyli fitohormonu, a także acetyloheksapeptydu-1 znanego jako Melitane™. Odpowiedzią nauki na przedwczesne siwienie włosów są senoterapeutyki, do których zaliczają się senolityki, o których wspomniano na łamach książki Kosmetologia i Trychologia Gerontologiczna. Ujęcie Holistyczne (Musiał C., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2024). Jednak jak uprzednio wspomniano, działają one wyłącznie w początkowych stadiach przedwczesnego procesu starzenia się mieszków włosowych. Podstawę pielęgnacji przeciwstarzeniowej skóry głowy i włosów powinny stanowić przede wszystkim związki przeciwutleniające. Jak wskazują źródła, wraz z upływem czasu można odnotować tak zwany „wzrost aktywnego wzrostu włosów”. W związku z czym, efektem zaistniałego mechanizmu może być siwienie włosów, na skutek podwyższonego poziomu reaktywnych form tlenu.
Jednak należy szczególnie podkreślić, że w zakres praktycznej trychologii gerontologicznej, przede wszystkim należy wziąć pod uwagę przyczyny przedwczesnego siwienia włosów. Wśród nich, przede wszystkim uwzględnia się niedobory i złe wchłanianie poszczególnych składników, które wiązane są z prawdopodobieństwem przedwczesnego siwienia – w związku z czym należy im poświęcić szczególnie dużo uwagi w ramach konsultacji trychologicznej. Wśród potencjalnych przyczyn, wyróżnia się niedobór witaminy B12, witaminy D, miedzi, wapnia, niski poziom ferrytyny i żelaza, jak również złe wchłanianie białka. Jak wskazuje Pandhi D. i wsp. w publikacji Premature graying of hair, do czynników wywołujących, z praktycznego punktu widzenia wyróżnia się także stres psychoemocjonalny o charakterze przewlekłym (i wysoki poziom kortyzolu), farmakoterapia w wywiadzie – takich środków jak interferon alfa, mefenyna, czy imatynib, lub też farmakoterapia miejscowa za pomocą analogów prostaglandyny F2-alfa czy ditranolu. Wśród czynników sprawczych wyróżnia się także czynniki genetyczne (jest to cecha autosomalna dominująca), zespoły przedwczesnego starzenia (czego przykładem jest progeria), choroby autoimmunologiczne (w tym powszechnie występujące choroby tarczycy), jak również szereg czynników ekspozomalnych zewnątrzpochodnych które wywołują stres oksydacyjny – wśród nich wyróżnia się przede wszystkim nałogowe palenie tytoniu, czy promieniowanie ultrafioletowe.
(……………………………………………….)
Artykuł ukazał się w wydaniu 2/2024 art of BEAUTY
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
Dr n. med. i n. o zdr. Claudia Musiał
Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu w dyscyplinie nauki medyczne, kosmetolog o specjalności kosmetologia bioestetyczna, trycholog; naukowiec w dziedzinie onkologii eksperymentalnej i biologii molekularnej. Dyrektor naukowy Skinline Clinic. Laureatka nagrody Człowiek Roku 2023 w konkursie art of Beauty Prestige Awards za innowacyjne badania naukowe i promowanie rozwoju trychologii w Polsce, wieloletni wykładowca akademicki.