Akupresura i akupunktura wywodzą się z medycyny chińskiej (TCM – Traditional Chinese Medicine). Ich podstawę i filozofię stanowi energia życiowa qi oraz yin i yang. Pomagają nie tylko zredukować napięcie mięśni, ale i wyleczyć niektóre schorzenia.
Tradycyjna medycyna chińska to styl medycyny powstały na fundamentach ponad 2500-letniej chińskiej tradycji praktyk medycznych. Zawiera w sobie różne formy medycyny: terapię ziołową, akupunkturę, akupresurę, aurikuloterapię, moksoterapię, masaże guasha, ćwiczenia Qigong i terapie dietetyczne. Tradycyjna medycyna chińska jest szeroko stosowana w Chinach, tam od dawna stanowi standard usług medycznych. Jednakże staje się coraz bardziej powszechna w Europie, często jako uzupełniająca medycyna alternatywna dla standardowych terapii medycznych.
Jednym z głównych założeń TCM jest to, że energia witalna ciała krąży przez kanały zwane meridianami, które mają rozgałęzienia powiązane z różnymi organami ciała. Termin meridian oznacza linię łączącą punkty akupunkturowe, odnoszące się do drogi lub linii, którą przemieszcza się energia qi.
Kiedy przepływ qi jest harmonijny, organizm jest zdrowy, kiedy natomiast przepływ ulega zaburzeniom lub blokadom, pojawiają się choroby. Wówczas zadaniem zabiegów medycyny chińskiej jest przywrócenie obiegu energii do jej właściwego, stałego i zgodnego przepływu.
Metod na regulację qi w organizmie jest kilka. Mianowicie: dieta, aranżacja otoczenia zwana Feng Shui. Kiedy jednak zaburzenia i blokady energii już się pojawią, wówczas skorzystać można z ziołolecznictwa, bądź z technik stymulacji punktów akupunkturowych, które umożliwiają udrożnienie wybranych kanałów energetycznych. Do stymulacji punktów można wykorzystać ciepło – moksoterapia, ucisk – akupresura lub masaż bańką chińską albo nakłuwać je igłami – akupunktura.
Koncepcja ciała i choroby używana w tradycyjnej medycynie chińskiej ma starożytne podstawy, jednak jej teoria nie jest oparta na wiedzy naukowej.
Nawet jeśli nie wierzymy w medycynę chińską, nie można zaprzeczyć, że na naszym ciele znajduje się szereg zakończeń nerwowych, których pobudzenie wywołuje ciąg reakcji w naszym układzie nerwowym. Mogą być to zmiany w obrębie układu neurohormonalnego, czyli wytwarzanie hormonów, w tym przykładowo serotoniny, obniżenie ciśnienia krwi, rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększony przepływ krwi przez narządy wewnętrzne, co poprawia ich dotlenienie, odżywienie i wzmaga procesy detoksykacji.
Akupunktura
Jest metodą leczenia polegającą na wprowadzaniu ostro zakończonych i cienkich igieł wykonanych ze stali, miedzi lub srebra w punkty akupunkturowe. Te zaś punkty leżą wzdłuż wyżej wspomnianych meridianów, czyli kanałów energetycznych. Można wyodrębnić dwanaście głównych par meridianów, do których przyporządkowane są odpowiednie narządy. Natomiast punkty akupunkturowe znajdują się w całym ciele człowieka i jest ich bardzo dużo. Najczęściej jednak masuje się wybranych kilka punktów spośród kilkudziesięciu najpopularniejszych.
Wybór punktów akupunkturowych opiera się na właściwym rozpoznaniu choroby. Akupunktura nie skupia się jednak na jednostce chorobowej, ale na człowieku jako całości. Schorzenia wielu narządów nie są traktowane jako oddzielne choroby, ale wskazują na pewną reakcje łańcuchową, w której jedna choroba jest następstwem innej. Akupunktura jest więc systemem, który przywraca i podtrzymuje zdrowie, dzięki wkłuwaniu igieł w określone miejsca na ciele. Nakłucia pobudzają organizm, przywracając go do równowagi.
Akupresura
Jest techniką bardzo podobną do akupunktury, ponieważ także opiera się na pracy z kanałami energetycznymi. W akupresurze nie używa się igieł. Efekty lecznicze uzyskiwane są poprzez ucisk odpowiednich punktów na ciele, co stymuluje krążącą w ciele energię. Ucisk wykonywany jest za pomocą masażu palcami, igłą taoistyczną wykonaną z mosiądzu, ale bez nakłuwania skóry lub poprzez przyklejanie na specjalne plastry okrągłych ziaren.
W przypadku akupunktury i akupresury nie można przewidzieć ilości potrzebnych zabiegów. Długość terapii zależy od rodzaju schorzenia, od długości jego trwania, od wrażliwości organizmu pacjenta na terapię. Bardzo często zmiany zachodzą wolno i są początkowo niezauważalne dla pacjentów. Postęp terapii jak i samo jej zaplanowanie są monitorowane na podstawie szczegółowego wywiadu. Obejmuje szczegółowy wywiad ustny, badanie tętna, języka i diagnozę wizualną. Ocenie podlegają: stan i kolor skóry, kolor i rodzaj włosów, paznokcie, brzmienie głosu i sposób mówienia, proporcje ciała i jego postawa, sposób oddychania, zapach. Szczególne znaczenie ma jednak diagnozowanie z pulsu mierzonego na nadgarstkach.
Puls jest uważany za bardzo ważny miernik funkcjonowania każdego organizmu. Najmniejsza nawet zmiana czynności narządów wywołuje reakcję w układzie krążenia, przez co znajduje także odbicie w pulsie. Diagnoza z pulsu daje możliwość uzyskania istotnych informacji o stanie fizycznym, ale także o stanie psychicznym i przeżywanych emocjach.
Aby masaż przyniósł oczekiwane efekty, powinien być wykonany przez wykwalifikowaną osobę, która dobrze zna rozmieszczenie wszelkich punktów na ciele. Akupunkturzysta powinien charakteryzować się wyjątkową precyzją. Jest ona niezbędna do postawienia diagnozy, wbicia igieł w odpowiednie punkty, do określenia czasu, po którym należy wyjąć igły. Prawidłowo przeprowadzony, przez osobę do tego przeszkoloną, zabieg akupunktury jest w pełni bezpieczny. Podczas terapii nie powinno być mowy o możliwości zarażenia się wirusem HIV, czy wirusem żółtaczki, ponieważ igły, za pomocą których wykonywany jest zabieg powinny być jednorazowe.
Akupresura i akupunktura mają dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka. Pomagają w leczeniu wielu chorób i trudno jednoznacznie stwierdzić, która z tych technik jest lepsza. Przede wszystkim niwelują zmęczenie, napięcie, stres, poprawiają samopoczucie. Ponadto terapie te stosuje się m.in. do leczenia wszelkich bólów i kontuzji.
Najpopularniejsze zastosowania akupresury i akupunktury to przede wszystkim: poprawa urody, bowiem masaż odpowiednich punktów na twarzy pobudza krążenie krwi, poprawia tonus mięśni i wzmacnia tkankę łączną. Kolejnym aspektem jest poprawa życia seksualnego, dzięki akupresurze i akupunkturze możliwe jest poprawienie przepływu energii seksualnej, a tym samym leczenie zaburzeń takich jak niepłodność. Tymi technikami leczy się także ból pleców, zarówno pochodzenia fizykalnego jak i tego, który wynika z emocjonalnego napięcia mięśniowego. TCM jest pomocne również w leczeniu bólu psychicznego, kiedy w wyniku stresu w organizmie kumulują się negatywne emocje, co prowadzi do chorób fizycznych, a także do zaburzeń równowagi emocjonalnej. Ponadto wzmacniane funkcje układu immunologicznego i krwionośnego.
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania akupresury
Zwolennicy tej metody twierdzą, że pozytywne działanie akupresury odnotowano głównie w przypadku leczenia różnych chorób przewlekłych (astma, choroby układu krążenia, układu pokarmowego, neurohormonalnego, depresja, migreny, alergie) oraz w szczególności w łagodzeniu bólu różnego pochodzenia.
Natomiast głównymi przeciwwskazaniami do stosowania tej metody są problemy skórne (grzybice, rany, choroby zakaźne skóry), ciąża, ostre infekcje, nowotwory, stan po zawale serca i z zakrzepicą tętnicy wieńcowej.
Medycyna chińska liczy sobie ponad dwa tysiące lat i przez ten czas w jej obrębie powstało wiele technik leczniczych, cieszących się powodzeniem, aż do dzisiaj. Metody leczenia stosowane przez tradycyjną medycynę chińską cały czas są rozwijane i doskonalone, pojawiają się nowe urządzenia ułatwiające stosowanie tradycyjnych terapii. Współczesna medycyna zaczęła odkrywać powiązania pomiędzy poszczególnymi punktami na ciele człowieka a organami wewnętrznymi, które występują w systemie nerwowym człowieka. Na podstawie tych odkryć powstają współczesne teorie medyczne, takie jak refleksologia czy aurikuloterapia, bardzo zbliżone w swoich podstawach do tradycyjnej chińskiej wiedzy o meridianach i punktach akupunkturowych.
Anna Szymanowska-Flis
Absolwentka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, kierunek kosmetologia oraz Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, gdzie uzyskała tytuł technologa chemii, specjalność chemia kosmetyków. Pracuje jako analityk laboratoryjny. Z zamiłowania autorka tekstów.