Aloes, od wieków znany ze swoich właściwości leczniczych, bardzo chętnie stosowany jest w przemyśle kosmetologicznym, jako składnik kosmetyków. Spotykamy go m.in. w żelach, kremach, mleczkach, balsamach, peelingach, maściach. Poznajmy jego właściwości pielęgnacyjne.
Aloes to roślina z rodzaju jednoliściennych sukulentów liściowych, która liczy kilkaset gatunków, zróżnicowanych pod względem wyglądu i właściwości. Wyróżnić można bowiem formy drzewiaste, krzewiaste czy byliny. Łac. Aloe Vera (aloes zwyczajny) rośnie w warunkach naturalnych na Wyspach Kanaryjskich, na Madagaskarze oraz w Afryce. Jest to ogromna, kilkumetrowa roślina o grubych, mięsistych i żywozielonych liściach z niewielkimi kolcami. Cechą charakterystyczną jest miąższ w nich zawarty. Ma on konsystencję gęstego żelu i składa się w przeważającej większości z wody oraz wielu substancji wykazujących aktywność biologiczną.
W naszych, polskich warunkach klimatycznych, aloes można hodować jedynie wewnątrz pomieszczeń i jest to roślina dorastająca do kilkudziesięciu centymetrów wysokości. Wymaga do hodowli dużo naturalnego światła i całorocznej, dość wysokiej temperatury.
Aloes jest jedną z wielu roślin, które wykazują właściwości lecznicze. Właściwie od wieków stosowany jest przeciwbólowo, przeciwzapalnie i bakteriobójczo. W kulturze pojawia się przykładowo w Biblii, starożytnym Egipcie oraz w XI-wiecznych Indiach. Do własności leczniczych aloesu można również zaliczyć wspomaganie odporności organizmu i obniżanie poziomu cukru we krwi. Pomocny jest też w leczeniu alergii. Aktualnie jednak aloes bardzo chętnie stosowany jest w przemyśle kosmetologicznym, jako składnik kosmetyków. Można spotkać go w formie żelu, kremu, mleczka, balsamu, peelingu czy maści tworzonych na bazie tej rośliny. Z dodatkiem aloesu dostępne są na rynku m.in. pomadki, pasty do zębów, odżywki do włosów i szampony.
Właściwości aloesu
Źródłem dobroczynnych substancji aktywnych jest delikatny miąższ zawarty w liściach rośliny. Soczyste liście aloesu składają się w 96% z wody. W pozostałych 4% masy roślinnej są obecne różnorodne substancje aktywne, a jest ich około 270 różnych rodzajów. Liście aloesu zawierają także dużą ilość błonnika. Poza wodą wnętrze liści aloesu zawiera makro- i mikroelementy takie jak: wapń, żelazo, magnez, cynk, mangan, sód, potas, chrom, selen. Obecne są również witaminy, głównie z grupy B oraz kwas foliowy, witamina C i beta-karoten. Aloes jest cennym źródłem białek, które występują w postaci łatwo przyswajalnych aminokwasów w tym endo- i egzogennych. Wśród tych aminokwasów można wskazać przykładowo: alaninę, argininę, glicynę, hydroksyprolinę, lizynę. Aloes jest ceniony za zawarte w nim kwasy tłuszczowe, które stanowią niecałe 3% jego masy roślinnej. Ze steroli roślinnych warto wyróżnić kampesterol i betasitosterol. Pierwszy z nich działa przeciwzapalnie, chroni kości i stawy przed degradacją oraz jest naturalnym składnikiem struktury błon komórkowych. Drugi natomiast zmniejsza wchłanianie cholesterolu w jelitach, przez co wspomaga obniżanie jego poziomu we krwi. Pozostałe kwasy tłuszczowe zawarte w aloesie to: linolowy, linolenowy, oleinowy, palmitynowy, stearynowy. Co ciekawe sukulent ten zawiera też pochodne antracenu. Antrachinony są już szeroko wykorzystywane w farmakologii, dzięki działaniu przeczyszczającemu i przeciwnowotworowemu. Ponadto aloes posiada enzymy, takie jak peroksydazy i amylazy. Saponiny, które wykazują działanie ściągające i odkażające, a także substancje przeciwbakteryjne i odkażające. Ważnym składnikiem liści są polisacharydy, które odpowiedzialne są za żelową konsystencję miąższu tej rośliny.
Zastosowanie w medycynie i kosmetyce
Obecnie aloes stosowany jest zarówno w celach leczniczych, przy produkcji preparatów wzmacniających, poprawiających odporność oraz przeciwbólowych jak i w kosmetyce. Powstają z niego również preparaty lecznicze o działaniu antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym, przeczyszczającym i żółciopędnym.
Sok z aloesu znalazł swoje zastosowanie do użytku wewnętrznego. Picie soku uzyskanego z rośliny działa orzeźwiająco i pozytywnie wpływa na ogólną kondycję organizmu, wspomaga odporność. Przede wszystkim jednak wypływa na układ pokarmowy, bowiem oczyszcza przewód pokarmowy i wspiera proces trawienia. Stosowany jest w leczeniu zaparć i zespołu jelita drażliwego. Dodatkowo sok z aloesu wspomaga utrzymywanie równowagi jelitowej flory bakteryjnej. Wykazuje też działanie przeciwrobacze. Aloes jest pokarmem o odczynie zasadowym, pomaga zrównoważyć zbyt dużą ilość zakwaszających produktów spożywczych.
Roślina ta wpływa także korzystnie na odporność organizmu, dzięki dużej zawartości polisacharydów, które posiadają właściwości immunostymulujące. Zawarte w soku z aloesu wielocukry pobudzają limfocyty i immunoglobuliny. Poprawa odporności wynika też z powodu wysokiego poziomu przeciwutleniaczy, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników, co przyczynia się do spowolnienia procesu starzenia, nie tylko skóry ale i narządów wewnętrznych.
Regularne sięganie po napój z tej rośliny pomaga w detoksykacji organizmu.
Jak natomiast aloes działa zewnętrznie na skórę? Przede wszystkim wspomaga jej regenerację i gojenie się ran. Głównie poprzez przyspieszenie krążenia krwi w obrębie uszkodzeń naskórka. Sok stosowany bezpośrednio na otarcia bardzo przyspiesza proces gojenia. U małych dzieci niewskazane jest jednak stosowanie okładów z aloesu w formie stężonej, ze względu na zbyt wysoką zawartość substancji aktywnych oraz dużą chłonność skóry najmłodszych.
Maści, czy żele z aloesem skutecznie wspomagają tworzenie się fibroblastów, odpowiedzialnych za gojenie ran i produkcję kolagenu. Aloes dobrze radzi sobie również w przypadku poważniejszych problemów skórnych, takich jak: odleżyny, owrzodzenia, czy odparzenia. Preparaty roślinne stosowane do codziennej pielęgnacji twarzy, niezależnie od rodzaju cery, to bardzo dobry sposób na promienną i wygładzoną skórę. W przypadku skóry suchej, kosmetyk z zawartością aloesu w widoczny sposób ją nawilży i złagodzi podrażnienia, zapobiegnie również przezskórnej utracie wody. Z racji swoich właściwości przeciwświądowych i ściągających preparaty aloesowe polecane są do pielęgnacji skóry trądzikowej. Z jednej strony zapewni odpowiedni poziom nawilżenia, z drugiej zaś zadziała przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Aloes zwiększa także elastyczność skóry, ponieważ stymuluje syntezę kolagenu i elastyny. Kosmetyki z aloesem dobrze dotleniają skórę, co zwiększa przepływ krwi przez naczynia włosowate. Prawidłowo ukrwiona to jednocześnie lepiej odżywiona skóra, a to przekłada się na jej zdrowy koloryt. U osób ze skórą dojrzałą, dzięki wysokiej zawartości witaminy E, aloes skutecznie działa przeciw wolnym rodnikom.
Również działanie aloesu na włosy jest niezwykle odżywcze. Preparaty z aloesem przede wszystkim działają nawilżająco i oczyszczająco na skórę głowy oraz włosy. Regenerują strukturę włosa, wzmacniają je i wygładzają, dodając im w ten sposób blasku i sprężystości. Natomiast poprzez poprawę ukrwienia skóry przyspieszają porost włosów.
Przeciwwskazania do stosowania
Stosowanie aloesu w postaci maści może w niektórych przypadkach wywołać pokrzywkę, wysypkę, świąd lub odczyn alergiczny, pomimo iż sam działa antyalergicznie. Preparatów z zawartością aloesu, szczególnie doustnych, powinny unikać kobiety w ciąży, gdyż mogą one powodować znaczne przekrwienie narządów wewnętrznych, w tym macicy, co skutkować może poronieniem albo powodować wystąpienie wad wrodzonych u płodu. Ostrożność należy zachować przy stosowaniu aloesu w formie doustnej u dzieci poniżej 12 roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia silnych objawów ze strony układu pokarmowego. Natomiast przy stosowaniu go jako środka pomagającego utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi, należy kontrolować go za pomocą glukometru, zwłaszcza u diabetyków. Aloes stosowany jak każdy lek lub suplement diety, a także jako kosmetyk, powinien być stosowany umiejętnie i z rozwagą.
Warto sięgnąć po naturalne kosmetyki zawierające aloes, ponieważ są one doskonałe do codziennej pielęgnacji w zasadzie każdego rodzaju skóry. Ze względu na działanie nawilżające i łagodzące warto go dodawać na przykład do kremu do twarzy lub balsamu do ciała. Aloes ma szerokie zastosowanie w kosmetyce.
Anna Szymanowska-Flis
Absolwentka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, kierunek kosmetologia oraz Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, gdzie uzyskała tytuł technologa chemii, specjalność chemia kosmetyków. Pracuje jako analityk laboratoryjny. Z zamiłowania autorka tekstów.