Właściwa pielęgnacja skóry, higieniczny tryb życia, dobry sen i zbilansowana dieta to podstawa tego, by cieszyć się piękną, zdrową cerą. Nie pomogą najlepsze kosmetyki, jeśli nie będzie się przestrzegało zasad zdrowego stylu życia.
Zaniedbania snu czy diety, zła pielęgnacja albo stres bardzo szybko odbijają się na wyglądzie cery, która traci witalność i pokazuje nieprzestrzeganie zasad zdrowego stylu życia. Podkrążone oczy, rumień, przesuszenie lub przetłuszczenie skóry świadczą o konieczności lepszego zadbania o cerę, jeśli chce się uniknąć szybszego procesu starzenia lub chorób skóry.
Wyróżnia się następujące rodzaje cery: normalną, suchą, tłustą, mieszaną oraz naczyniową, wrażliwą, alergiczna, cerę dziecka i cerę dojrzałą, a także różnego rodzaju przypadłości skórne, które warunkują cerę i powodują, że staje się ona problematyczna, jak np. atopowe zapalenie skóry, przebarwienia i łagodne zmiany skórne czy też choroby, jak trądzik lub łuszczyca. Dobór odpowiedniego sposobu pielęgnacji i zabiegów gabinetowych, a co za tym idzie ich skuteczność, zależy w dużej mierze od prawidłowej oceny skóry. Rodzaj cery, jej kondycja i potrzeby warunkują dobór właściwych preparatów pielęgnacyjnych i w razie potrzeby określenie możliwości poprawy jej stanu.
Nowoczesna kosmetologia dysponuje wieloma skutecznymi i bardzo pomocnymi w codziennej pracy metodami oceny stanu skóry. Poza tradycyjnym oglądem oczyszczonej skóry pod lampą bezcieniową z lupą i lampą Wooda, pozwalającą na szybką diagnozę np. grzybicy lub łupieżu pstrego, do dyspozycji jest wiele urządzeń pomocnych w kosmetologii lub dermatologii. Przykładem może być korneometr – służący do badania poziomu nawilżenia skóry, czy też sebumetr – mierzący stan natłuszczenia cery i aktywność gruczołów łojowych. Określenie odczynu skóry pozwala określić pehametr, a jej elastyczność np. twistometr. Pamiętać należy o prostych badaniach pomocnych w ocenie wrażliwości skóry, jak np. dermografizm, do którego potrzebna jest tylko plastikowa szpatułka, którą rysuje się po skórze – długo utrzymujące się zaczerwienienie świadczy o nadwrażliwości skóry, a pojawienie się zbielenia w miejscu drażnienia może wskazywać na atopowe zapalenie skóry. W diagnostyce skóry wyróżnia się też inwazyjne metody instrumentalne, takie jak biopsja, czy wymaz, czyli pobranie fragmentu tkanek do badania laboratoryjnego.
Rodzaje cery i ich podstawowa pielęgnacja
Cera normalna to ideał, który występuje niezmiernie rzadko. Jej pielęgnacja nie sprawia problemów, jest gładka, matowa, o jednolitym kolorycie, nie przejawia tendencji ani do przesuszania się, ani do przetłuszczania, nie daje problemów z pieczeniem, nadreaktywnością czy zmianami skórnymi, np. trądzikowymi. Ma ją bardzo niewielka część dorosłych osób. Gładka, jędrna i pozbawiona niedoskonałości skóra jest typowa dla dzieci, które okres dojrzewania mają jeszcze przed sobą. Ten rodzaj skóry cechuje lekkie zabarwienie na kolor różowy, jędrność, napięcie, małe pory i brak zmarszczek oraz duża odporność na wpływy atmosferyczne. Skóra normalna chroniona jest przez pełny i mocny płaszcz hydrolipidowy. W wyniku działania szkodliwych czynników środowiskowych lub pielęgnacji niewłaściwie dobranymi kosmetykami może ona szybko przemienić się w problematyczną, np. w cerę mieszaną, tłustą, trądzikową, naczyniową, a nawet atopową. Często zdarza się, że po 30. roku życia skóra normalna, niezależnie od dobrej pielęgnacji, zmienia się w typ suchy, który określa się niską zawartością tłuszczu i wody.
Pielęgnując cerę normalną należy pamiętać o ochronie fizjologicznej równowagi skóry. Do mycia zaleca się mydła, np. w formie żeli i pianek, które nie zmieniają odczynu skóry oraz chronią ją przed podrażnieniami i alergiami. Cera normalna źle toleruje mydła antyseptyczne, a ich dłuższe stosowanie może powodować jej przesuszanie. Nie ma potrzeby stosowania preparatów silnie regeneracyjnych, zaleca się kosmetyki podtrzymujące i utrzymujące jej nawilżenie i prawidłowy stan. Należy wybierać toniki, płyny micelarne, żele czy inne preparaty do mycia skóry, kremy, maseczki nawilżające lub peelingi do cery normalnej lub wrażliwej.
Cera sucha może być naturalną konsekwencją starzenia się skóry, która traci nawilżenie i elastyczność. Może być jednak również wywołana nieprawidłową pielęgnacją lub stosowaniem niektórych form farmakoterapii. Zaniedbania w jej pielęgnacji zaburzają naturalną równowagę lipidową skóry i mogą stać się przyczyną reakcji alergicznych, podrażnień, a nawet infekcji. Suchość skóry spowodowana jest nieprawidłową spójnością korneocytów, która skutkuje zwiększoną utratą wody. Nadmierna suchość nasila się wraz z wiekiem, dlatego rozpoznaje się ją u większości osób starszych. Cerę suchą rozpoznaje się po niskiej zawartości wody w naskórku, najczęściej o jasnoróżowym zabarwieniu, skłonności do łuszczenia się, szybszym powstawaniu zmarszczek, podatności na uszkodzenia wywoływane czynnikami atmosferycznymi i bardzo często również po szybkiej reakcji naczyniowej, a także płytkim unaczynieniu. Do czynników sprzyjających przesuszaniu się cery zaliczyć można predyspozycje genetyczne, częste i długie ekspozycje na słońce, wpływ czynników środowiskowych (zimna, wiatru, niskiej wilgotności powietrza, mrozu), niewłaściwą pielęgnację, skłonność do wyprysku atopowego i choroby skóry. Skóra przesuszona wolniej się regeneruje, daje uczucie spierzchnięcia, a nawet swędzenia i jest bardziej podatna na przedwczesne procesy starzenia.
Nadmierna suchość skóry może być czasami wywołana zaburzeniami procesu keratynizacji naskórka i nieprawidłowego przetwarzania filagryny, z której powstają składniki NMF (Natural Moisturizing Factor), czyli naturalnego czynnika nawilżającego skóry. Przy niskiej zawartości wody w skórze nie funkcjonują prawidłowo enzymy umożliwiające właściwy proces eksfoliacji. Przeznaskórkowa utraty wody (TEWL czyli trans-epidermal water loss) zależy od zdolności naskórka do zatrzymywania wody, od właściwej bariery ochronnej skóry, prawidłowego procesu rogowacenia i zdolności naskórka do wytwarzania wspomnianego wcześniej NMF. Należy unikać powierzchniowo czynnych środków do mycia i stosować kosmetyki, które pozwolą na dłuższe zatrzymywanie wilgoci w naskórku.
Preparaty do pielęgnacji cery suchej powinny mieć postać emulsji i cechować się właściwościami nawilżającymi, kojącymi i odżywczymi. Szczególnie ważne jest to, aby zawierały one substancje hamujące utratę wody: na dzień kremy półtłuste i nawilżające z filtrami ochronnymi, a na noc kremy odżywcze, półtłuste i tłuste, peelingi enzymatyczne oraz maseczki do skóry suchej, wrażliwej i odbudowujące, tzw. pozabiegowe, które wzmacniają skórę, ale także podnoszą jej barierę ochronną. Pomocne w codziennej pielęgnacji jest również serum nawilżające używane pod krem, a także stosowanie na krem podkładów pod makijaż do cery suchej, ponieważ dają one dodatkową ochronę skóry. Wśród składników kosmetycznych nawilżających skórę wymienić należy: składniki wiążące wodę na powierzchni skóry (kwas hialuronowy, kolagen, chitozan, sodium PCA, sorbitol), składniki wnikające i działające w naskórku (glicerol, glikol propylenowy, aminokwasy, mocznik, mleczan sodu), okluzyjne składniki hydrofobowe (wazelina, parafina, euceryna, woski), składniki modyfikujące barierę ochronną naskórka (kwasy tłuszczowe, cholesterol, ceramidy).
Wrodzonej predyspozycji do skóry suchej mogą towarzyszyć choroby skórne, np. atopowe zapalenie skóry (AZS), wyprysk kontaktowy, rybia łuska, łuszczyca, łupież skóry gładkiej czy łojotokowe zapalenie skóry. Dobrym wyborem będzie stosowanie kąpieli ze środkami nawilżającymi i natłuszczającymi, np. olejkami do kąpieli.
Cera naczyniowa występuje na skórze twarzy, szyi oraz dekoltu. Cechuje się okresowym lub stałym występowaniem zmian rumieniowych przyjmujących postać teleangiektazji, czyli rozszerzonej siateczki naczyń włosowatych, bądź też plam naczyniowych o różnym stopniu nasilenia. Taką cerę należy wspomagać nie tylko ze względów estetycznych, ale też zdrowotnych, aby nie doprowadzić do powstania trądziku różowatego lub nadmiernej suchości, która powoduje jeszcze większe zaróżowienie i szybsze reakcje naczyniowe skóry. Cera naczyniowa jest zwykle cienka, delikatna i szczególnie wrażliwa na oddziaływanie czynników zewnętrznych. Do czynników determinujących powstanie cery naczyniowej zalicza się m.in. nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne, skrajnie różne temperatury, wiatr oraz suche lub wilgotne powietrze, nasilanie zmian naczyniowych mogą również powodować czynniki emocjonalne, takie jak stres, a także spożywanie alkoholu, gorących i pikantnych potraw oraz palenie papierosów. Skóry naczyniowej nie wolno mocno pocierać, rozgrzewać, uciskać, ugniatać i stosować zabiegów, podczas których dochodzi do szybkiej zmiany temperatury. Nie powinno się stosować gorących kąpieli, masek rozgrzewających, silnie drażniących detergentów, peelingów mechanicznych, toników alkoholowych, preparatów wysuszających, kosmetyków trudno zmywalnych, np. wodoodpornych, przy których usuwaniu trzeba dłużej pocierać skórę. Składniki polecane w pielęgnacji cery naczyniowej to witaminy C i K, niacynamid, rutyna, trokserutyna, wyciąg z kasztanowca, wyciąg z arniki, escyna, wyciąg z ruszczyka i oczaru wirginijskiego, olejek różany, kwas laktobionowy, glukonolakton.
Cera tłusta ma zwykle błyszczącą, natłuszczoną powierzchnię i dosyć grubą warstwę rogową naskórka i rozpoznaje się ją właśnie po nadmiernej aktywności gruczołów łojowych. Do charakterystycznych cech tego typu skóry zalicza się najczęściej szarożółty koloryt, przebarwienia (np. typu potrądzikowego), rozszerzone pory, występowanie zaskórników oraz efekt błyszczenia się spowodowany nadmierną ilością sebum, szczególnie w miejscach największego nagromadzenia gruczołów łojowych, czyli w tzw. strefie T (czoło, nos, broda), w centralnej części klatki piersiowej i na plecach. Cera tłusta jest najbardziej odporna na czynniki zewnętrzne, takie jak wiatr i mróz. Zmarszczki powstają później niż w wypadku innych rodzajów skóry i dłużej zachowuje ona swoja jędrność. Jednak zachodzące w niej procesy powodują, że ma ona skłonność do rozwoju trądziku. Poza nadmierną aktywnością gruczołów łojowych pojawiają się też zaburzenia procesu keratynizacji, rozwój patogennych mikroorganizmów i stany zapalne.
Pielęgnacja cery tłustej polega przede wszystkim na spłycaniu warstwy rogowej naskórka i regulacji wydzielania gruczołów łojowych, przy czym trzeba zwracać uwagę na to, żeby nie zmniejszyć zbytnio warstwy substancji lipidowych i nie zniszczyć bariery ochronnej skóry. Zbyt częste ścieranie warstwy rogowej naskórka jest częstym błędem pielęgnacyjnym przy skórze łojotokowej. Skóra z czasem ulega przesuszeniu, a to prowadzi do pobudzenia jej mechanizmów obronnych i wydzielania większej produkcji łoju. Skutkuje to nawarstwieniem problemów.
Preparaty przeznaczone dla tego rodzaju cery powinny mieć postać żelu lub emulsji, cechować się łatwą wchłanialnością, nie zawierać komedogennych ciał tłuszczowych oraz mieć właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne i nawilżające. Do pielęgnacji cery tłustej nie należy używać środków agresywnie działających (np. toników alkoholowych powyżej 30%, spirytusu salicylowego, mydeł zasadowych), ponieważ naruszają one naturalną florę bakteryjną skóry, zmieniają jej odczyn na zasadowy oraz nadmiernie ją odtłuszczają i wysuszają. Nie zaleca się stosowania kosmetyków zawierających dużą ilością fazy tłuszczowej (powyżej 30%), takich jak: oleje mineralne, wazeliny, woski oraz mydła przetłuszczone i kremowe. Błędem jest wysuszanie skóry tłustej w solarium lub na słońcu, ponieważ po chwilowej poprawie jej stanu dochodzi do zwiększenia produkcji łoju.
Do oczyszczania cery tłustej zaleca się stosowanie delikatnych środków myjących o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (pH 4,5–5,5), które zawierają składniki przeciwłojotokowe i zapobiegające powstawaniu zmian trądzikowych. Po osuszeniu skóry należy przetrzeć ja tonikiem bezalkoholowym lub w sytuacji już istniejącego trądziku tonikiem o niskim stężeniu alkoholu (10–15%), zawierającym kwasy owocowe o właściwościach złuszczających lub z wyciągami ziołowymi, triclosanem, siarką lub kwasem salicylowym (2–4%) W zależności od stanu skóry zaleca się stosowanie preparatów z olejkiem z drzewa herbacianego i stosowanie maseczek, np. ziołowych, z kaolinem, kwasem salicylowym, kwasem mlekowym, preparatów o działaniu przeciwzapalnym (żeń-szeń, wyciąg z lukrecji, rumianek, krwawnik, aloes, algi, pantenol, nagietek, kasztanowiec, alantoina), bakteriostatycznym (olejek z drzewa herbacianego, olejek pomarańczowy, rumianek, tymianek, ekstrakt z kory wierzby białej, mącznica lekarska, bluszcz, nagietek, kompleks metali z aminokwasami), sebostatycznym (kwas azelainowy, kwas sebacynowy, związki cynku, witamina B6, ekstrakt z drożdży, ekstrakt z ziaren lnu, retinoidy) i keratolitycznym( kwas glikolowy, salicylowy, azelainowy, pirogronowy).
Cera mieszana cechuje się tym, że część twarzy jest tłusta (broda, nos, czoło), reszta natomiast sucha lub normalna. Wraz z wiekiem mieszany typ cery zmienia się w skórę suchą. Pielęgnacja tej cery jest tym trudniejsza, im większa jest różnica pomiędzy partią tłustą a suchą. Dbanie o ten rodzaj cery powinno polegać na nawilżaniu, ochronie i regeneracji suchych partii skóry oraz normalizacji obszarów, które cechują się przetłuszczaniem. Nieodpowiednio dobrane kosmetyki mogą pogłębić problemy oraz spowodować pojawienie się niedoskonałości. Trzeba pamiętać, że cera mieszana bardzo łatwo ulega podrażnieniom, nie należy więc stosować preparatów z alkoholem, nie przesuszać jej bardziej, ale też zwracać uwagę na oczyszczanie partii tłustych z nadmiaru łoju. Zwykle jest to problem osób po 20. roku życia, które w młodości miały cerę tłustą, jednak może się ona też pojawić na skutek zakłócenia równowagi wodno-lipidowej, w następstwie niewłaściwej pielęgnacji.
Cera problematyczna i jej codzienna pielęgnacja
Problemy z cerą mogą się pojawić w każdym wieku i przybierać różny charakter, od niewielkich i chwilowych niedogodności po różnego rodzaju schorzenia, jak choćby trądzik pospolity, trądzik różowaty, atopowe zapalenie skóry, nadmierne rogowacenie, nadwrażliwość, alergie, problemy naczyniowe i przebarwienia. Każda z przypadłości skórnych wymaga stosownej pielęgnacji, eliminacji czynników niedogodnych dla skóry, właściwych zabiegów kosmetycznych i kosmetologicznych, a często także leczenia dermatologicznego. Pojawiające się na skórze zaczerwienienia, przetłuszczenie, przesuszenie, świąd, pęknięcia czy stany zapalne, nawet niewielkie, są wskazaniem do tego, aby zwrócić uwagę na potrzeby skóry, nie należy ich lekceważyć, ponieważ mogą świadczyć o przypadłościach ogólnoustrojowych. Im bardziej zaniedba się cerę problematyczną, tym dłuższe, bardziej uciążliwe i kosztowne będzie przywrócenie jej zdrowia. Efektami zaniedbań mogą być przebarwienia, blizny, szybsze starzenie się skóry, a nawet problemy natury psychicznej, ponieważ wygląd w znacznym stopniu przekłada się na dobre samopoczucie i funkcjonowanie jednostki. Warunkiem odzyskania zdrowej skóry jest jej prawidłowe zdiagnozowanie. Konieczność wyeliminowania obciążeń i wprowadzenie właściwej pielęgnacji codziennej. Często proste, ale ukierunkowane leczenie może bardzo szybko przynieść poprawę stanu skóry, a co za tym idzie zwiększenie komfortu życia. Trzeba czasami zmienić styl życia, zadbać o zbilansowaną dietę i dobry sen, wykluczyć lub chociaż ograniczyć używki i zadbać o relaks.
Składniki kosmetyków, które najczęściej nie służą cerze problematycznej i są uważane za potencjalnie niekorzystne to:
- SLS (Sodium Lauryl Sulfate) – syntetyczny detergent, który sprawia, że kosmetyk się pieni. Może podrażniać i przesuszać skórę, powodować świąd, egzemy i wyprysk kontaktowy, zaburza wydzielanie potu i łoju, w kontakcie ze śluzówką wywołuje uczucie pieczenia, uszkadza też mieszki włosowe, przez co może być przyczyną wypadania włosów.
- SLES (Sodium Laureth Sulfate) – ma działanie drażniące i wysuszające.
- Oleje silikonowe (Dimethicone, Dimethiconol Cyclopentasiloxane, Lauryl Methicone Copolyol, Cyclohexasiloxane) – dają wrażenie, że skóra jest miękka, a włosy gładkie; sprawiają, że kosmetyk dobrze się rozprowadza. To substancje obce dla organizmu, a ich długofalowy wpływ na zdrowie nie jest jeszcze znany.
- Oleje mineralne pozyskiwane metodą próżniowej destylacji ropy naftowej. To mieszaniny płynnych węglowodorów oczyszczonych z wazeliny, których zadaniem jest zwiększenie objętości kosmetyku. Nie wchłaniają się, zaburzają wymianę gazową i metaboliczną skóry, są komedogenne. Jednym z podstawowych olejów mineralnych jest parafina, która nie ulega rozkładowi biologicznemu i jest niestety magazynowana w wątrobie, nerkach i węzłach chłonnych.
- PEG, PPG (glikole polietylenowe i glikole polipropylenowe) – nadają kosmetykom pożądaną konsystencję, rozpulchniają skórę i osłabiają jej barierę lipidową, prawdopodobnie też uszkadzają genetyczną strukturę komórek i z tego powodu uznawane są za substancje potencjalnie rakotwórcze.
- Olejki eteryczne (miętowy, tymiankowy, cytronelowy, cynamonowy, pimentowy, lebiodkowy, cytrynowy, melisowy) – wyróżniają się dużą aktywnością biologiczną, w niektórych przypadkach mogą łagodzić stany zapalne skóry, należy jednak pamiętać, że wrażliwość skóry na olejki eteryczne jest bardzo indywidualna, a osoby o jasnej karnacji na ogół są wrażliwsze i mogą mieć problemy po użyciu preparatów zawierających w składzie recepturalnym olejki uznane powszechnie za bezpieczne.
- Substancje zapachowe – są przyczyną około 80% uczuleń, główne z nich to: aldehyd cynamonowy, alkohol cynamonowy, eugenol, hydroksycytronella, izoeugenol, geraniol, aldehyd a-amylocynamonowy.
- Barwniki i substancje filmotwórcze: żywice poliestrowe, metaakrylany i nitroceluloza.
Cera alergiczna to częsta przypadłość. Źle toleruje większość kosmetyków, twardą wodę, a nawet dużo składników codziennego menu. Skóra może stać się alergiczna w każdym wieku, a zapisaną w genach skłonność do alergii mogą wyzwolić różne czynniki. Niektórzy zmagają się z tą wrażliwością od dzieciństwa, ale bywa też, że w alergiczną zmienia się cera dotąd wrażliwa lub taka, która od dziecka nie sprawiała najmniejszych problemów. Ten typ cery często mylony jest z cerą wrażliwą, ponieważ odpowiedź skóry na czynniki zewnętrzne jest niemal identyczna – to bardzo często uczucie pieczenia, rumień, wysypka i świąd. Charakterystyczne jest także płytkie unaczynienie, zwykle uszkodzona bariera lipidowa naskórka i jego warstwa rogowa. Mechanizm powstawania zmian jest jednak inny. W przypadku skóry alergicznej przykre objawy są spowodowane przez alergeny, które przenikają przez uszkodzoną barierę skórno-naskórkową lub są dostarczane z pożywieniem albo czynnikami zewnętrznymi, powodując reakcję zapalną. Ten typ cery jest bardzo wymagający. Najczęściej uczulające substancje obecne w kosmetykach to lanolina, glikol propylenowy, pigmenty znajdujące się w kosmetykach kolorowych, konserwanty oraz kompozycje zapachowe. Zdarza się, że odczyn alergiczny pojawiający się na skórze twarzy, może być reakcją uczuleniową na składniki preparatów zastosowanych w innych okolicach ciała. Skórze alergicznej szkodzi również stres, zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy, słońce i stosowanie zbyt wielu kosmetyków. Wyeliminowanie z diety niekorzystnych produktów spożywczych często może poprawić stan skóry. Zasady pielęgnacji cery alergicznej są podobne jak w wypadku cery wrażliwej. Trzeba bardzo starannie wybierać preparaty pielęgnacyjne i unikać twardej, chlorowanej wody. Kosmetyki muszą być hipoalergiczne, bezzapachowe, przeznaczone do skóry atopowej. Ważne, by chroniły skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i działały przeciwzapalnie, ale też aby odbudowywały barierę lipidową skóry i łagodziły podrażnienia. Nie należy stosować mydła ani kosmetyków o działaniu złuszczającym. Kosmetyki na dzień powinny mieć w składzie mineralne filtry przeciwsłoneczne, takie jak dwutlenek tytanu, tlenek cynku lub mikę, ponieważ najrzadziej wywołują one reakcje alergiczne. Raz w miesiącu można stosować peeling enzymatyczny, a raz w tygodniu maseczki kojące i probiotyczne.
W dbaniu o cerę problematyczną, cokolwiek jest jej przyczyną, należy przede wszystkim wykluczyć składniki, które nie są dla niej wskazane, aby jeszcze bardziej nie pogłębiały one problemów. Niezwykle istotne znaczenie ma prawidłowa pielęgnacja skóry w warunkach domowych, ale też kompetentne dobieranie zabiegów gabinetowych przez osoby za to odpowiedzialne. W przypadku skóry problematycznej niezwykle łatwo jest wywołać nasilenie objawów niepożądanych. Należy podkreślić, że odpowiednia pielęgnacja działa korzystnie na mikrokrążenie, oczyszczenie, dotlenienie i umożliwia odbudowanie naturalnej bariery ochronnej skóry.
Problemy z cerą są zawsze sygnałem, że albo dzieje się coś niedobrego tylko ze skórą, albo mamy do czynienia ze schorzeniem ogólnoustrojowym, które daje objawy skórne. Należy podjąć działania, zaczynając od pielęgnacji właściwej do potrzeb danego rodzaju cery, poprzez eliminację zagrożeń, aż po skorzystanie z pomocy specjalisty i wykonanie badań analitycznych. Kłopoty z cerą mogą pojawić się w każdym wieku, jednak przy obecnym rozwoju kosmetologii i medycyny można znaleźć na nie dobre rozwiązania. Kiedy skóra sama nie potrafi poradzić sobie z negatywnym wpływem środowiska, wirusów, bakterii, fotostarzenia, zmian hormonalnych, leków lub złej pielęgnacji cera staje się problematyczna, co może przybierać charakter schorzeń i zmian skórnych. Często pojawiają się różnego rodzaju dermatozy, liszaje, zaskórniki, nadmierne rogowacenie, trądzik, przebarwienia, blizny potrądzikowe, kuperoza, atopowe zapalenie skóry, trądzik różowaty, okołomieszkowe zapalenie skóry, silne przesuszenia lub nadreaktywność.
Zawsze najbezpieczniejsze będą kosmetyki do cery wrażliwej. Nie wystarczy słuchać zaleceń specjalisty i postępować zgodnie ze wskazówkami z ulotek preparatów, trzeba obserwować reakcje skóry na dany kosmetyk, ponieważ nie zawsze i nie u wszystkich reakcja na jakiś specyfik jest taka sama i modelowa. Czasami w dwóch wydawałoby się tożsamych przypadkach reakcja skóry może być zupełnie inna i kosmetyk dla jednych dobry, innym przynosi więcej szkody niż pożytku. Często mniej znaczy lepiej, skóra problematyczna nie może być nadmiernie obciążana, nie należy jej myć za często i zbytnio obciążać namiarem stosowanych preparatów, niewskazane jest także np. zmienianie kremów po kilku dniach, bo to zbyt krótki czas na odpowiedź i regenerację skóry. Konieczne jest też nawilżanie. Suchość skóry zawsze jest czynnikiem, który ma ogromnie negatywny wpływ na procesy regeneracyjne, zarówno w przypadku trądziku, jak i innych przypadłości skórnych.
Omawiając cerę problematyczną, zwrócić trzeba także uwagę na skórę z zaburzeniami pigmentacji. Niezmiernie ważne w przypadku cery ze skłonnością do przebarwień jest stosowanie środków chroniących skórę przed szkodliwym działaniem UVA i UVB. Muszą to być fizyczne i chemiczne filtry przeciwsłoneczne obecne w kremie, podkładzie pod makijaż, pudrze i preparatach stosowanych w dziennej pielęgnacji skóry. Konieczne jest również, zwłaszcza w warunkach szczególnego nasłonecznienia, dokładanie warstw ochronnych w czasie przebywania na słońcu. Osoby ze skłonnością do powstawania przebarwień, a także z wieloma chorobami skóry, jak chociażby z trądzikiem pospolitym, czy trądzikiem różowatym, powinny unikać kąpieli słonecznych, które zaostrzają objawy i niejednokrotnie powodują komplikacje.
Przyczyn powstawania przebarwień jest bardzo wiele – od promieniowania słonecznego, które zawsze nasila powstawanie zmian pigmentacyjnych, po zmiany hormonalne, występujące podczas menopauzy, ciąży, stosowania antykoncepcji hormonalnej i nadczynności tarczycy. Do powstawania przebarwień prowadzą często choroby wątroby, niedoczynność nadnerczy, używanie środków fotouczulających, stosowanie niektórych leków miejscowo na skórę, uwarunkowania genetyczne, a także zmiany zapalne skóry, które skutkują przebarwieniami pozapalnymi, jak to ma miejsce w przypadku trądziku.
Przyczyn problemów z cerą może być wiele – od niewłaściwa pielęgnacji, po złą dietę, choroby, stres, czynniki zewnętrzne, zaburzenia hormonalne, indywidualne predyspozycje, np. do powstawania przebarwień, skrajnie złe czynniki zewnętrzne, ale też alkohol i brak snu. Wygląd cery świadczy m.in. o zakłóceniach w procesie oddychania komórkowego, nadmiernego niekontrolowanego rogowacenia oraz zaburzeniach naczyniowych. Im bardziej zaniedba się cerę problematyczną, tym dłuższe i bardziej mozolne będzie przywrócenie jej zdrowia. Niezależnie jednak od przyczyny problemów cera taka wymaga skomplikowanej pielęgnacji, uwzględniającej kosmetyki i zabiegi przeznaczone do poszczególnych problemów, a przy tym zawsze trzeba mieć na uwadze niepogarszanie stanu innych istniejących równolegle. Kluczem do odzyskania zdrowej skóry jest trafne określenie jej problemów i przyczyn ich powstawania. Dzięki temu można o nią odpowiednio zadbać, czyli wyeliminować lub zminimalizować zagrożenia i obciążenia, zapewnić właściwą pielęgnację na co dzień, a w razie potrzeby wprowadzić również ukierunkowane leczenie.
Jolanta Kozaczyńska
Specjalista kosmetologii estetycznej i kosmetologii leczniczej, dietetyki klinicznej i dietetyki w kosmetologii, instruktor odnowy biologicznej, pedagog i wykładowca zawodu. Od wielu lat prowadzi działalność społeczną w dziedzinach dotyczących profilaktyki zdrowotnej i poprawy wizerunku. Właściciel gabinetu Esther Studio w Warszawie.