Kwas traneksamowy to niewątpliwie król wśród substancji kwasowych dedykowanych skórom naczyniowym, wrażliwym, z przebarwieniami.
Pierwsza wzmianka na temat kwasu traneksamowego pojawiła się w 1962 roku wówczas opisany został jako lek przeciwkrwotoczny i w takiej formie występuje do dnia dzisiejszego. W 2011 roku został uznany i wpisany na listę najważniejszych leków ogłoszoną prze Światową Organizację Zdrowia. Kwas traneksamowy jest syntetycznym aminokwasem o silnym działaniu przeciwkrwotocznym. Stosowany jest we wszelkiego rodzaju krwawieniach, również przy obfitych miesiączkach. Od 1976 roku kwas traneksamowy stosowany jest również jako preparat niwelujący przebarwienia na skórze. Fakt ten został odkryty przypadkiem, kiedy u pacjenta borykającego się z przewlekłą pokrzywką po zastosowaniu kwasu traneksamowego zauważono również zmniejszenie melasmy. W 2002 roku wprowadzono pierwszą liposomową formułę z 2% kwasem traneksamowym, opartą na fosfatydylocholinie.
Kwas traneksamowy to syntetyczna pochodna aminokwasu lizyny, która ogranicza i kontroluje rozpuszczanie hemostatycznej fibryny.
Działanie kwasu traneksamowego:
- hamuje system plazminy/plazminogenu,
- redukuje poziom wolnych aminokwasów i produkcję prostaglandyn,
- redukuje poziom endoteliny-1 w keratynocytach,
- redukuje poziom VEGF,
- zmniejsza proliferację melanocytów,
- poprawia funkcjonowanie bariery naskórkowej.
Kwas traneksamowy działa na kilku etapach melanogenezy, dlatego oddziałuje nie tylko na przebarwienia już istniejące, ale również zapobiega powstawaniu nowych i nawrocie starych zmian pigmentacyjnych.
Kwas traneksamowy działa w sposób widoczny na skórę poprzez:
- rozjaśnienie przebarwień,
- wyrównanie kolorytu skóry,
- złagodzenie stanów zapalnych,
- złagodzenie komponenty naczyniowej,
- zmniejszenie objawów trądziku różowatego,
- zmniejszenie świądu i pokrzywki,
- nawilżenie skóry,
- zmniejszenie przebarwień pozapalnych,
- zmniejszenie przebarwień wywołanych nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV,
- wzmocnienie naczyń krwionośnych.
Przebarwienia występujące na skórze stanowią bardzo złożony problem polegający na właściwym ich rozpoznaniu a także na dobraniu odpowiedniej terapii, której celem jest skuteczne ich usunięcie. Przebarwienia na skórze dzielimy na:
- przebarwienia potrądzikowe (PIE, PIH),
- przebarwienia posłoneczne.
Powyższy podział jest bardzo uproszczony ponieważ jego celem jest przedstawienie problemu z jakim jest w stanie sobie poradzić kwas traneksamowy. Na wyjaśnienie zasługują dwa skróty: PIE i PIH.
PIE to post inflammatory erythema to zmiany o charakterze rumieniowym. Pozostałość po świeżym stanie zapalnym charakteryzująca się różowym zabarwieniem, które wynika z podrażnienia skóry i rozszerzenia naczyń krwionośnych na skutek usunięcia zmiany zapalnej.
PIH to post inflammatory hyperpigmentation to zmiana z pigmentem, charakteryzująca się brązowym zabarwieniem. Najczęściej jest to zmiana PIE utrwalona przez działanie promieniowania ultrafioletowego.
Zdecydowanie lepszą skuteczność kwasu traneksamowego można zauważyć w przypadku zwalczania przebarwień typu PIE.
Melasma jest rodzajem przebarwienia nabytego, którego cechą charakterystyczną jest to iż nie można się jej całkowicie pozbyć. Można ją natomiast kontrolować aby skutecznie zmniejszyć jej aktywność i widoczność. Bardzo często dotyczy kobiet w ciąży lub w trakcie terapii hormonalnej.
Kwas traneksamowy bardzo dobrze radzi sobie z każdym z trzech powyższych rodzajów przebarwień jak i z wieloma innymi defektami widocznymi na skórze.
Należy pamiętać że każda praca z kwasem traneksamowym jak i z każdym innym kwasem aplikowanym na skórę klientki powinna rozpocząć się od przeprowadzenia wnikliwego wywiadu i postawienia diagnozy. Istotnymi przeciwwskazaniami do aplikacji jakichkolwiek peelingów chemicznych są:
- opryszczka, inne zmiany wirusowe i bakteryjne,
- ogólny zły stan zdrowia,
- odwodnienie skóry,
- przerwana ciągłość naskórka,
- ciąża i okres karmienia piersią,
- dermatologiczne peelingi chemiczne wykonywane do dwóch tygodni przed zabiegiem,
- zabiegi z zakresu medycyny estetycznej (czas jest uzależniony od rodzaju wykonywanego peelingu),
- niedobory makro i mikroelementów w organizmie,
- nieprawidłowości w badaniach krwi klienta (morfologia),
- terapia retinoidami,
To tylko kilka najważniejszych przeciwwskazań dlatego tak ważna jest wstępna rozmowa z klientem aby zabieg przyniósł określone rezultaty.
Kwas traneksamowy w gabinecie kosmetologicznym
Głównym przeznaczeniem kwasu traneksamowego jest walka z przebarwieniami, niemniej jednak można go z powodzeniem wykorzystać również na przykład do oczyszczania manualnego skóry delikatnej, wrażliwej z komponentą naczyniową. Kwas traneksamowy uspokoi naczynia krwionośne, jednocześnie regulując pracę gruczołów łojowych i oczyszczając skórę, wspomagając przy tym oczyszczanie manualne. Kwas traneksamowy bardzo często jest jednym z pierwszych kwasów stosowanych na początku terapii skór opierającej się na peelingach chemicznych. Stanowi niejako fazę przygotowawczą.
Należy pamiętać, że praca z kwasami jest bardzo indywidualna. Można mieć jeden i ten sam kwas ale w różnych mieszankach, dodatkowo w różnych stężeniach które należy porównać ze stałym Pka kwasu.
Godnym uwagi peelingiem chemicznym jest preparat Melaspeel TRX o podanym niżej składzie:
- 9% kwas cytrynowy,
- 9% kwas mlekowy,
- 8% kwas traneksamowy,
- 5% kwas migdałowy,
- 2% kwas salicylowy.
pH tego kwasu to 2,0-3,0. Kwas jest w roztworze i nie wymaga neutralizacji. Preparat o powyższym składzie jest stosunkowo delikatny, bardzo dobrze sprawdza się przy przebarwieniach typu PIE, przy oczyszczaniu manualnym delikatnej skóry, przy przebarwieniach posłonecznych. Można go łączyć z boosterem z 8% kwasem traneksamowym tej samej serii dzięki czemu wzmacnia się efekt zabiegowy. Cała procedura zabiegowa z użyciem produktów Melaspeel TRX wygląda następująco:
- Wywiad z klientem,
- Demakijaż twarzy, szyi, dekoltu,
- Diagnoza skóry, wykluczenie przeciwwskazań,
- Aplikacja 1-2 warstw peelingu chemicznego Melaspeel TRX, pomiędzy warstwami należy odczekać od 3 do 5 minut,
- Aplikacja Melaspeel TRX booster na całą powierzchnie zabiegową,
- Aplikacja Nanomask TRX na 20 minut (opcjonalnie),
- Aplikacja TRX Gel.
Powyższa procedura zabiegowa dedykowana jest dla skór z melasmą, z przebarwieniami, z komponentą naczyniową.
Kwas traneksamowy bardzo dobrze sprawdza się w połączeniach z innymi kwasami niwelując wiele innych problemów skóry. Pierwsze niezawodne połącznie, które w swojej praktyce zawodowej często stosuję to kwas traneksamowy plus kwas azelainowy. W procedurze zabiegowej wygląda to następująco:
- Wywiad z klientem,
- Demakijaż twarzy, szyi, dekoltu,
- Diagnoza skóry, wykluczenie przeciwwskazań,
- Aplikacja peelingu chemicznego Melaspeel TRX 1 warstwa,
- Aplikacja kwasu azelainowego w żelu na około 5-7 minut, zmycie kwasu wodą,
- Aplikacja kremu.
W powyższej procedurze zabiegowej z użyciem kwasu traneksamowego można dowolnie zakończyć zabieg zgodnie z potrzebami skóry. W przypadku łączenia dwóch lub większej ilości kwasów należy pamiętać o pH i stężeniu kwasu a także formie w jakiej go aplikujemy. Ma to duże znaczenie w kontekście penetracji i działania peelingu chemicznego. Połączenie kwasu traneksamowego z kwasem azelainowym bardzo dobrze sprawdza się przy:
- melasmie,
- przebarwieniach typu PIE,
- aktywnych zmianach zapalnych,
- poszarzałej skórze,
- trądziku różowatym,
- przewlekłym rumieniu,
- nierównym kolorycie skóry.
Kolejnym sprawdzonym i bardzo skutecznym połączniem jest kwas traneksamowy z witaminą C. Zabieg ten bardzo dobrze rozświetla skórę nadając jej naturalny glow. Niweluje przy tym przebarwienia pozapalne i wyrównując koloryt skóry. W procedurze zabiegowej wygląda to następująco:
- Wywiad z klientem,
- Demakijaż twarzy, szyi, dekoltu,
- Diagnoza skóry, wykluczenie przeciwwskazań,
- Aplikacja peelingu chemicznego Melaspeel TRX 1-2 warstwy,
- Aplikacja serum z witaminą C,
- Aplikacja kremu.
Witaminę C z powodzeniem przy skórach grubszych, bardziej wytrzymałych możemy stosować również w schemacie zabiegu z kwasem traneksamowym i azelainowym. Wówczas aplikujemy ją na skórę po zmyciu kwasów.
Nie można mówić o zwalczaniu przebarwień skóry z użyciem kwasu traneksamowego bez użycia retinolu. Najsilniejsza w działaniu procedura zabiegowa, która przebiega z widocznym złuszczeniem naskórka. Jak powszechnie wiadomo retinoidy nie usuwają melaniny z komórek skóry, ich działanie polega na rozproszeniu barwnika. Stosując w jednym zabiegu kwas traneksamowy, którego działanie polega na zmniejszeniu ilości przebarwień i wyrównaniu koloru skóry w połączeniu z retinoidami, które rozproszą barwnik i złuszczą naskórek otrzymamy efekt wygładzonej, rozświetlonej skóry z wyraźnie zmniejszonymi przebarwieniami i wyrównanym kolorytem skóry.
Schemat zabiegu wygląda następująco:
- Wywiad z klientem,
- Demakijaż twarzy, szyi, dekoltu,
- Diagnoza skóry, wykluczenie przeciwwskazań,
- Aplikacja peelingu chemicznego Melaspeel TRX 1-2 warstwy,
- Aplikacja yellow peel lub Retises 1% zmycie po 4-8 h.
Powyższa procedura jest bardzo indywidualna i należy ją dobrać do stanu i kondycji skóry. U jednych wystarczy 1 warstwa kwasu i retinol w stężeniu 1% natomiast w przypadku bardziej opornych skór potrzebna będzie aplikacja dwóch warstw kwasu i zakończenie zabiegu preparatem retinoidowym o stężeniu 4%. Czas trzymania retinoidów na powierzchni skóry również powinien być dobrany bardzo indywidualnie.
Sposobów na użycie kwasu traneksamowego w gabinecie kosmetologicznym jest bardzo wiele. Jeżeli używa się go rozważnie wówczas kwas traneksamowy jest bardzo bezpiecznym kwasem, powodującym sporadycznie jakiekolwiek łuszczenie skóry. Jeżeli już nastąpi proces złuszczania to przebiega on w sposób łagodny, bezpieczny, bez nadmiernego podrażnienia.
Kwas traneksamowy w pielęgnacji domowej
Jak powszechnie wiadomo aby osiągnąć zamierzony efekt terapeutyczny skóry należy działać na kilku frontach. Najlepsze efekty dają spersonalizowane zabiegi kosmetologiczne i indywidualnie dobrana do potrzeb skóry pielęgnacja domowa. Bardzo ważna w zwalczaniu przebarwień skóry jest pielęgnacja domowa między innymi kwasem traneksamowym. Niestety rynek kosmetyków detalicznych nie rozpieszcza nas w tym temacie ponieważ kwas traneksamowy jest stosunkowo rzadko stosowany w pielęgnacji domowej skóry. Jeżeli już występuje to zazwyczaj w mieszankach i bardzo niskim stężeniu jako dodatek do całości produktu. Niemniej jednak można znaleźć przynajmniej dwa produkty warte uwagi:
- Tranexamic C serum Dermomedica – serum depigmentacyjne i przeciwstarzeniowe, zawiera połączenie 10% witaminy C, 3% kwasu traneksamowego i 3% ceramidów. Idealnie nadaje się dla skór suchych, naczyniowych, z trądzikiem różowatym, z przebarwieniami różnego pochodzenia,
- The inkey list tranexamic acid – serum o żelowej konsystencji z zawartością 2% kwasu traneksamowego, 2% ascorbylu glukozydu, szybko się wchłania bez pozostawienia lepkiej warstwy. Działanie słabsze niż serum z Dermomedica.
Kluczowym w walce z przebarwieniami za pomocą pielęgnacji domowej jest rozpoznanie z jakim rodzajem przebarwień mamy do czynienia. Od tego głównie zależy jakiego produktu i na jakim etapie terapii należy używać aby zobaczyć wymierne efekty.
Kwas traneksamowy jest jednym z wielu składników pomocnych w walce z przebarwieniami skóry natomiast jest wyjątkowy w kontekście walki z przewlekłym rumieniem i nierównym kolorytem skóry na podłożu komponenty naczyniowej. Bardzo dobrze łagodzi skórę z trądzikiem różowatym. Chociaż aktualnie znaleźć można wiele obiecujących badań na temat kwasu traneksamowego to dotyczą one głównie formy doustnej. Badań odnośnie działania w kosmetykach jest na tą chwilę niewiele, ale bardzo dobrze rokują. Miejmy nadzieję, że wraz z badaniami naukowymi pojawi się na rynku więcej produktów z kwasem traneksamowym do pielęgnacji domowej.
Kamila Domżalska
Kosmetolog z wykształcenia, zawodu i pasji. Absolwentka Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku. Nauczyciel kosmetologii w policealnej szkole kosmetycznej. Autorka bloga www.kosmetologpogodzinach.pl