Świąd może towarzyszyć zarówno licznym chorobom skóry (skóry gładkiej, owłosionej skóry głowy), jak i wielu schorzeniom ogólnoustrojowym. Ponieważ jest to symptom interpretowany bardzo indywidualnie, jego właściwa diagnostyka może stanowić wyzwanie zarówno dla kosmetologów, jak trychologów.
Świąd jest częstym objawem wielu chorób skóry, układowych czy neurologicznych. Z uwagi na subiektywny charakter świądu jego miarodajna ocena stanowi istotny problem kliniczny. Mimo złożonej etiologii tego schorzenia u każdego klienta należy dążyć do ustalenia, co jest przyczyną dolegliwości, gdyż możliwość skutecznej terapii przeciwświądowej jest w dużej mierze uzależniona od ustalenia przyczyny świądu.
Definicja świądu
Świąd jest definiowany jako nieprzyjemne odczucie wywołujące odruch drapania. Współcześnie objaw ten traktowany jest jako odmienny rodzaj czucia, które przewodzone jest do ośrodkowego układu nerwowego swoistymi drogami nerwowymi. Mimo, że patogeneza świądu nie została do chwili obecnej w pełni poznana, to w ostatnich latach obserwuje się znaczący postęp w rozumieniu tego zjawiska, a identyfikacja nowych mediatorów bodźców świądowych i ich receptorów skutkuje opracowaniem nowych metod terapeutycznych.
Świąd może pojawiać się w sposób ostry, krótkotrwały lub też może być zjawiskiem przewlekłym, trwającym wiele tygodni, a czasem nawet lat. Przyjęto, że za świąd ostry będą uznawane przypadki utrzymywania się świądu do 6 tygodni, natomiast obecność tego objawu ponad 6 tygodni pozwala na rozpoznanie świądu przewlekłego. Z punktu widzenia klinicznego najistotniejszy jest świąd przewlekły, ponieważ powoduje ograniczenie funkcjonowania społecznego, prowadzi do znacznego cierpienia chorych oraz w poważnym stopniu obniża jakość życia, natomiast dostępne metody terapeutyczne nie umożliwiają znaczącej redukcji jego nasilenia.
Klasyfikacja świądu
Aktualnie klasyfikacja świądu, opracowana przez Międzynarodowe Towarzystwo Badań nad Świądem, uwzględnia zarówno obraz kliniczny, jak i patogenezę objawu. Przy ocenie istotne jest odróżnienie pierwotnych zmian skórnych, będących świadectwem dermatozy, której towarzyszy świąd, od zmian wtórnych, do których należą przeczosy, strupy, lichenifikacja, czasami grudki i guzki, i które są wynikiem przewlekłego drapania, pocierania czy szczypania skóry.
Świąd może towarzyszyć licznym chorobom skóry, schorzeniom układowym, neurologicznym czy nawet psychiatrycznym. Warto pamiętać, że może on dotyczyć całej skóry (świąd uogólniony), ale także tylko niektórych, niewielkich okolic skóry (świąd zlokalizowany). Świąd zlokalizowany ma najczęściej tło neurogenne i związany jest z uszkodzeniem lub inną patologią układu nerwowego unerwiającego dany obszar skóry.
| Grupa kliniczna | Grupa I | Grupa II | Grupa III |
| Świąd dotyczy skóry pierwotnie zmienionej chorobowo | Świąd dotyczy skóry niezmienionej chorobowo | Świąd skóry z towarzyszącymi zmianami wtórnymi do drapania | |
| Kategoria świądu | Świąd skórny (dermatologiczny) | Świąd układowy Świąd neurologiczny Świąd psychogenny Świąd o nieustalonej etiologii |
Świąd skórny Świąd układowy Świąd neurologiczny Świąd psychogenny Świąd o nieustalonej etiologii |
| Świąd o mieszanej etiologii (atopowe zapalenie skóry) | |||
Źródło: Adamski, Kaszuba, Metody diagnostyczne w dermatologii, wenerologii i mikologii lekarskiej, s. 228.
(…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………)
Artykuł ukazał się w art of BEAUTY 3/2022
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
dr Joanna Klonowska
Kosmetolog, pedagog, ratownik medyczny, menager placówek opieki zdrowotnej. Adiunkt w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warszawie, gdzie pełni funkcję Prorektora ds. Organizacyjnych i Studenckich. Nauczyciel akademicki na kierunku kosmetologia i chemia kosmetyczna. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych z pogranicza pedagogiki zdrowia oraz estetologii kosmetologiczno-medycznej. Ekspert branży beauty.