Stresory środowiskowe, analogicznie jak czynniki endogenne mogą być przyczyną uszkodzeń owłosionej skóry głowy i włosów za pośrednictwem reaktywnych form tlenu. Stąd też, ochrona antyoksydacyjna skóry głowy i włosów, jak również prawidłowo zbilansowana dieta jest niezwykle istotna w praktyce trychologicznej.
Jak wiemy, organizm człowieka charakteryzuje się obecnością nieenzymatycznych cząsteczek antyoksydacyjnych, oraz enzymów antyoksydacyjnych, które określane są jako endogenne mechanizmy obronne. Dzięki temu, możliwa jest neutralizacja wolnych rodników tlenowych, które zazwyczaj, choć nie zawsze, wykazują działanie destrukcyjne. Niestety, wraz z biegiem czasu, mechanizm obronny naszego organizmy ulega znacznemu osłabieniu. Prowadzi to kolejno do uszkodzenia struktur komórkowych, co zbieżne jest z postępującym procesem starzenia. Z tego powodu właśnie, funkcje melanocytów ulegają osłabieniu, co przejawia się postępującym procesem siwienia. Proces ten wpływa również bezpośrednio na proces łysienia. Potwierdziła to publikacja badawcza Transepidermal UV radiation of scalp skin ex vivo induces hair follicle damage that is alleviated by the topical treatment with caffeine opublikowana w 2019 roku, mówiąca o tym, że promieniowanie ultrafioletowe może uszkadzać również struktury mieszków włosowych.
Co więcej, zarówno stresory endogenne (pochodzenia wewnętrznego), jak
i egzogenne (pochodzenia zewnętrznego) wpływają na indukcję procesów zapalnych, co również związane jest z nadmierną utratą włosów. Stan zapalny jest procesem wieloetapowym. Jednak proces ten, zazwyczaj rozpoczyna się od zdarzenia podstawowego, jakim może być stres oksydacyjny, wywołany na skutek czynników endogennych, lub egzogennych. Postępujące łysienie w tym przypadku może być również skorelowane z nadmierną ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe. Proces fotochemiczny wpływać może na degradację pigmentu włosów, jak również destrukcję białek włosowych, na czele z keratyną, która to jest białkiem włókienkowym. W tym przypadku, z klinicznego punktu widzenia, nie należy zapominać również o związku promieniowania ultrafioletowego z utratą włosów na tle telogenowym. Dostępne dane kliniczne wskazują również na indukcję mikro-stanów zapalnych w obrębie nisz komórek macierzystych, które ściśle związane są z cyklem wzrostu włosów. Promieniowanie ultrafioletowe działa także destrukcyjnie na wiązania lipidowe.
Do grupy związków o działaniu przeciwutleniającym, w zakresie działania ochronnego wobec nadmiernej utraty włosów na skutek stresu oksydacyjnego, zalicza się peroksydaza glutationowa, katalaza, dysmutaza ponadtlenkowa, jak również reduktaza sulfotlenku metioniny.
Niezwykle istotną rolę pełni tutaj szerzenie wiedzy i zwiększanie świadomości klientów i pacjentów trychologicznych w związku z ochroną przeciwsłoneczną owłosionej skóry głowy. Najprostszym i najwygodniejszym sposobem ochrony przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym stanowią preparaty ochronne przeznaczone do pielęgnacji owłosionej skóry głowy i włosów, jak również nakrycia głowy. W tym przypadku, należy również szczególnie pamiętać o pacjentach onkologicznych. W sferze badawczej, stwierdzono, że najbardziej odpowiednim rozwiązaniem w zakresie fotoprotekcji będą blokery ultrafioletowe stosowane w preparatach pielęgnacyjnych, środki wspierające barierę ochronną skóry, jak również zapewnienie odpowiedniego poziomu nawilżenia owłosionej skóry głowy i włosów.
Natomiast w tej sferze prym wiodą przeciwutleniacze, które stanowią pierwszą linię obrony. Jak wskazują dostępne dane kliniczne, zastosowanie przeciwutleniaczy w pielęgnacji owłosionej skóry głowy, jest skuteczną formą ochronną wobec uszkodzeń spowodowanych promieniowaniem ultrafioletowym. Przeciwutleniacze wspierają również prawidłowy cykl wzrostu włosów. Biorąc pod uwagę strukturę molekularną, przeciwutleniacze są w stanie stworzyć warstwę ochronną w obrębie owłosionej skóry głowy i włosów. Antyoksydanty, takie jak witamina A, witamina E, witamina C, katalaza, czy dysmutaza ponadtlenkowa, pozytywnie wpływają na procesy regeneracyjne, a także ograniczenie istniejących już stanów zapalnych.
W zakresie produktów pielęgnacyjnych, warto również zwracać uwagę na obecność ekstraktów roślinnych wykazujących działanie antyoksydacyjne, czego przykładem może być ekstrakt z zielonej herbaty (Camellia sinensis), ekstrakt z Laminaria digitata, z korzenia kurkumy ksantorrhiza, liści Rosemarinus officinalis. W zakresie pielęgnacji łodyg włosów, pomocne mogą okazać się również oleje, czego przykładem może być olej z nasion Simmondsia chinensis, nasion Orbignya oleifera, czy pestek Argania Spinosa.
Pamiętajmy, że włosy odzwierciedlają ogólną kondycję organizmu. Przeciwutleniacze w diecie wpływają na odnowę komórek skóry, a także indukują syntezę kolagenu. Co więcej, ograniczają powstawanie uszkodzeń wywołanych ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe. Wpływ diety antyoksydacyjnej na zdrowie włosów został opisany w książce „Trychologia kosmetologiaczna i lekarska” Wydawnictwa PZWL. Przykładowo, witamina E wpływa na zachowanie odpowiedniej integralności błon komórkowych mieszków włosowych. Natomiast znana wszystkim witamina C wpływa na promowanie wchłaniania żelaza, które jest niezwykle istotnym składnikiem odżywczym wpływającym na zdrowie naszych włosów. Jednak z holistycznego punktu widzenia, nie należy zapominać o roli prawidłowo zbilansowanej diety, a także potencjalnej suplementacji doustnej, dobranej do potrzeb klienta, lub pacjenta trychologicznego.
mgr Claudia Musiał
Doktorantka Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (Katedra i Zakład Chemii Medycznej, Wydział Lekarski), wykładowca w Wyższej Szkole Zdrowia w Gdańsku, kosmetolog – specjalista kosmetologii bioestetycznej, trycholog, autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych, prelegentka na konferencjach naukowych i popularno-naukowych. Autorka książki „Trychologia kosmetologiczna i lekarska” która została wydana przez Wydawnictwo Lekarskie PZWL.