Zaburzenia odżywiania. Wszędzie się o tym mówi i pisze, ale jak często widzimy, że ktoś obok nas cierpi na tego rodzaju choroby?
Zaburzenia odżywiania to grupa schorzeń o podłożu psychicznym, bardzo poważne zaburzenia, które mają wpływ na całe życie człowieka dotkniętego takimi przypadłościami. Oddziałują na jego sferę fizyczną, psychiczną i społeczną. Nieleczone zaburzenia odżywiania w wielu przypadkach prowadzą do nawet skrajnego wyniszczenia organizmu, a wręcz śmierci. Od kilkudziesięciu lat obserwuje się widoczny wzrost zachorowalności na zaburzenia odżywiania. Gdzie leży przyczyna?
Badania przeprowadzone w warszawskich liceach pokazały, że blisko połowa nastolatek stosowała lub stosuje diety odchudzające, a plany na odchudzanie mają prawie wszystkie. Próby odchudzania w większości podejmowały dziewczęta o prawidłowej masie ciała. Stanowiły ponad 80%! Zjawisko powszechne i bardzo zastanawiające. Z badań wynika także, że dziewczęta wykazują się gorszym stanem psychicznym niż chłopcy.
Osiągnięcie wyidealizowanego ciała jak z reklamy, kolorowych magazynów i mediów społecznościowych sprzedających ciało jako podstawę istnienia jest zwyczajnie niepotrzebne, wręcz szkodliwe. Fałszywe kanony urody mieszczące się tylko w rozmiarze 32-34, to wielka krzywda dla młodych ludzi. To te narzucone kanony wpędzają w kompleksy, głębokie frustracje, a często także prowadzą do załamania, wycofywania się z życia społecznego i ogromnej samotności. To, co dzieci, młodzież, ale także i dorośli widzą na ekranach ma ogromny wpływ na ich postrzeganie siebie i poczucie własnej wartości. Na przykładzie dziewcząt w okresie dojrzewania i stosowanych przez nie diet odchudzających, można zdać sobie sprawę z ogromnie niekorzystnego wpływu na stan psychiczny młodych ludzi i kompleksy, frustracje, uzależnienia i zaburzenia psychiczne. Wiąże się to ze zmianami społeczno−kulturowymi dotyczącymi zachowań ściśle powiązanych z jedzeniem, kulejącymi strukturami wsparcia psychologicznego, ale i społecznego jak rodzina i szkoła.
Szkodliwy wpływ środków masowego przekazu, w których promowany jest ideał jedynie pożądanej bardzo szczupłej sylwetki, a jednocześnie kreowany w reklamach styl odżywiania fast food-owy i popularyzowanie żywności wysokokalorycznej, wysoko przetworzonej, kolorowej, przetłuszczonej, przesłodzonej i naszprycowanej wszystkimi utrwalaczami tak, aby zachowała przydatność do spożycia na wieki, prowadzi do rozchwiania emocjonalnego i dalej do zaburzeń odżywiania.
Problem presji idealnego ciała i wyglądu dotyczy głównie dziewczynek i młodych kobiet. Bardzo szczupła sylwetka, piękna cera, puszyste, zdrowe włosy, skóra bez rozstępów, cellulitu, przebarwień, bez skazy – oby wyglądać jak modelki na zdjęciach. Te cechy budują obraz kobiety sztucznie wykreowanej, ale przez to szczęśliwej i pożądanej, której w życiu się powiodło, i która dzięki temu szczupłemu ciału osiągnęła sukces i zdobyła uznanie otoczenia. Nie ma to nic wspólnego z rzeczywistością, bo zadbany wygląd i troska o piękno to zupełnie co innego. Nie ma nic wspólnego z wymodelowaniem każdego centymetra swojego ciała i myśleniem w każdej sekundzie życia o tym, że wszystko ulegnie załamaniu, zniszczeniu i pogardzie jeśli zjem obiad z dwóch dań z deserem.
Wiele dziewczynek jest załamanych, zakompleksionych, sfrustrowanych, bo nie wyglądają tak, jak kobiety z internetu. To początek zaburzeń odżywiania. Niestety coraz większa liczba także chłopców i mężczyzn popada w otyłość, głównie brzuszną, prowadzącą do wielu szkodliwych zmian w wielu narządach ciała i psychicznych trudności.
Zaburzenia odżywiania to nieprawidłowe zachowania w obszarze nawyków żywieniowych, które prowadzą do znacznych nieprawidłowości w masie ciała, depresji, schorzeń ogólnoustrojowych i ludzkich dramatów.
Rodzaje zaburzeń odżywiania
Główne formy zaburzeń odżywiania to anoreksja i bulimia, o tych wszyscy słyszeliśmy, ale należy pamiętać także o innych, rujnujących życie człowieka, a często także i jego rodziny. Jednym z rodzajów anoreksji jest np. drunkoreksja – ograniczanie jedzenia na rzecz spożywania alkoholu bez obawy o tycie. Zaburzeń odżywiania jest wiele, np. pica – łaknienie spaczone. To zaburzenie psychiczne polegające na powtarzającym się przymusie spożywania rzeczy, które nie są przeznaczone do jedzenia. Może być związane z problemami psychologicznymi, emocjonalnymi lub towarzyszyć niektórym chorobom psychicznym. W ramach pica wymienić można np. ksylofagię – jedzenie drewna, kautopireiofagię – zjadanie wypalonych zapałek, emitofagię – zjadanie wymiocin, koniofagię – zjadanie kurzu, koprofagię -zjadanie kału, geofagię – zjadanie ziemi, hematofagię – wypijanie krwi, hialofagię – zjadanie szkła, litofagia (zjadanie kamieni), autokanibalizm (zjadanie własnych części ciała), trichofagia (zjadanie włosów lub wełny). Jest ich więcej i bardzo często nikt z otoczenia długo nie domyśla się takiego zaburzenia u bliskich.
Inne zaburzenia odżywiania to: napadowe objadania się, zespół przeżuwania, zespół nocnego objadania się, kompulsywne objadanie się, ARFID-Avoidant/Restrictive Food Disorder (polega na ograniczeniu lub unikaniu pokarmów o pewnych cechach jak kolor, konsystencja, zapach czy też smak lub obawia się konsekwencji wynikających z jedzenia jak strach przed zadławieniem). Jeszcze inne zaburzenia odżywiania to np.: ortoreksja (nadmierne skoncentrowaniem na spożywaniu zdrowego pokarmu, duże ograniczenia, wykluczani wielu grup pokarmów z diety), bigoreksja (obsesyjne stosowanie specjalnej diety i wykonywanie intensywnych treningów w celu zwiększenia masy mięśniowej), diabulimia (u osób z cukrzycą), pregoreksja (dotyczy kobiet w ciąży).
Zagrożenia zdrowotne związane z zaburzeniami odżywiania
Zaburzenia odżywiania powodują nieprawidłowości niemal w każdej sferze życia, utrudniają, a bywa, że wręcz uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie. Ich skutki są tym poważniejsze, im dłuższy czas od pojawienia się pierwszych objawów do otrzymania fachowej pomocy. Jako pierwsze widoczne są zwykle skutki fizyczne. Nieprzyjmowanie lub przyjmowanie zbyt dużej ilości pokarmu zaburza funkcjonowanie wszystkich układów ciała i narządów wewnętrznych. Pamiętać należy o tym, że nie u wszystkich są takie same, a niektóre zaburzenia przez krótki czas mogą nie dawać żadnych objawów. Najczęściej konsekwencją zaburzeń odżywiania jest niedożywienie. Godzenie się, eliminowanie niektórych pokarmów, rygorystyczne diety, to powody niedostarczenia organizmowi niezbędnych substancji odżywczych, co sprawia, ze nie może on prawidłowo funkcjonować. Konsekwencją jest pojawienie się wtedy kolejnych objawów i dolegliwości, jak problemy hormonalne, senność, zmęczenie, osłabienie, brak energii, anemia, wypadanie włosów i pogorszenie stanu cery, problemy stomatologiczne, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, problemy z płodnością, dolegliwości ze strony układu pokarmowego i choroby przewlekłe. U chorych mogą pojawić się nadżerki na żołądku, refluks żołądkowo-przełykowy, osteoporoza, zaburzenia kardiologiczne, osłabienie mięśni, problemy ze stawami. Osoby, które cierpią na kompulsywne objadanie się, są narażone na cukrzycę, otyłość i wszystkie powikłania z nimi związane. Zaburzenia odżywiania wywołują tez poważne skutki psychiczne, jak depresja, problemy z pamięcią i koncentracją, różnego rodzaju uzależnienia i problemy w relacjach społecznych.
(………………………………………………………………………………………………………………)
Pełna wersja artykułu ukazała się w wydaniu art of BEAUTY 4/2022
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
Jolanta Kozaczyńska
Specjalista kosmetologii estetycznej i kosmetologii leczniczej, dietetyki klinicznej i dietetyki w kosmetologii, instruktor odnowy biologicznej, pedagog i wykładowca zawodu. Od wielu lat prowadzi działalność społeczną w dziedzinach dotyczących profilaktyki zdrowotnej i poprawy wizerunku. Właściciel gabinetu Esther Studio w Warszawie.