Proces starzenia się jest następstwem zwielokrotnionych uszkodzeń komórek, co jednocześnie prowadzi do ich dysfunkcji. Uszkodzenia na poziomie komórkowym mogą być wywołane ekspozomem, na który składają się czynniki ekspozomalne zewnątrzpochodne oraz wewnątrzpochodne.
Ekspozom pełni priorytetową funkcję w procesie starzenia się, co zostało przedstawione w postaci holistycznego koła zdrowia skóry w książce Rola Komórek Macierzystych we Współczesnej Medycynie Estetycznej i Kosmetologii (Musiał C., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023), do których zaliczają się czynniki biologiczne, środowiskowe oraz związane ze stylem życia. Niemniej jednak, czynniki ekspozomalne, które bezpośrednio wpływają na proces starzenia się skóry, złożone są przede wszystkim z zanieczyszczeń powietrza, palenia tytoniu, oraz promieniowania – ultrafioletowego oraz HEV (ang. High-Energy Visible Light), które stanowi światło niebieskie, o czym wspomniano w publikacji Witamina C w medycynie i kosmetologii (Musiał C. i in., Wiadomości Chemiczne, 2019). Czynniki te są bezpośrednio skorelowane z indukcją stresu oksydacyjnego.
Jak wskazuje publikacja Aging, Cell Senescence, and Chronic Disease Emerging Therapeutic Strategies (Tchkonia et al., JAMA, 2018), proces starzenia się związany jest również ze zmianami na poziomie epigenetycznym oraz komórkowym, w obszarze komórek macierzystych oraz progenitorowych, o czym wspomniano również na łamach książki Rola Komórek Macierzystych we Współczesnej Medycynie Estetycznej i Kosmetologii. Wraz z upływem czasu, komórki te posiadają ograniczoną zdolność do naprawy i samoregeneracji. Jednocześnie, dochodzi do ograniczenia autofagii. Najprościej rzecz ujmując, dochodzi do utraty prawidłowej funkcji komórek na skutek ich zwielokrotnionych uszkodzeń. Stąd też naukowcy na całym świecie, na czele z instytutem badawczym Harvard Stem Cell Institute, prowadzą projekty eksperymentalne poświęcone zrozumieniu złożonych procesów molekularnych związanych ze starzeniem się, oraz opracowaniu potencjalnych terapii przeciwstarzeniowych, w duchu nauki translacyjnej.
Powołując się na mitologię grecką, wyróżniamy trzy boginie, znane również jako Mojry, warunkujące długość życia, na które składają się kolejno Klotho, Lachesis oraz Atropos.
W medycynie, Klotho jest określeniem genu kodującego białko przeciwstarzeniowe
o analogicznej nazwie Klotho, które wykazuje działanie plejotropowe. Niedobór Klotho wpływa na indukcję procesu starzenia się, a także rozwój chorób, takich jak nowotwory złośliwe, atrofia skóry, czy cukrzyca. W duchu innowacyjnego nurtu biotech beauty, powstają nowatorskie składniki aktywne w preparatach kosmetycznych, wykazujące działanie biomimetyczne, które stanowią połączenie natury i nauki. Oznacza to, że wpływają one na wzrost ekspresji białka Klotho w komórkach skóry, o czym mowa w rozdziale 4 książki Rola Komórek Macierzystych we Współczesnej Medycynie Estetycznej, który poświęcony jest zastosowaniu komórek macierzystych w kosmetologii.
Na rolę komórek macierzystych w kosmetologii i medycynie estetycznej, w nawiązaniu do procesu starzenia się, możemy spojrzeć wielopoziomowo – zarówno w zakresie zastosowania ekstraktów z roślinnych komórek macierzystych w preparatach do zastosowania miejscowego na skórę (zarówno w kosmetologii, jak i trychologii), jak również w lepszym zrozumieniu procesów molekularnych starzenia się, powstawaniu szeregu dermatoz (Trychologia Kosmetologiczna i Lekarska, Musiał C., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022), a także na poziomie zastosowania komórek macierzystych pochodzenia autologicznego w zabiegach medycyny estetycznej, które jednocześnie wpływają na ich aktywację w tkance skórnej.
Aktualnie, oczy świata naukowego skierowane są na komórki zombie. Zombie cells, jak wskazuje National Institutes of Health (NIH), stanowią określenie komórek, które już dawno przestały się dzielić, jednak nie chcą umrzeć – stąd też określenie „zombie”. Na łamach Nature Structural & Molecular Biology w 2022 roku opublikowano badanie Telomeric 8-oxo-guanine drives rapid premature senescence in the absence of telomere shortening, które przedstawia powiązanie komórek zombie z najczęściej występującymi chorobami na całym świecie, na czele z nowotworami złośliwymi. Co więcej, komórki zombie ściśle związane są także z procesem starzenia się. Bazując na wiedzy przekazanej z Institute on the Biology of Aging and Metabolism, z założenia komórki te pozostają w naszym organizmie na zawsze. Na łamach Nature Research Custom Media opublikowano niedawno informacje, na temat wspólnej inicjatywy Estée Lauder Companies R&D oraz Atropos Therapeutic, gdzie, jak wskazano, głównym założeniem projektu jest odkrycie „molekuł modulujących starzenie”.
Z kolei Altos Labs z Doliny Krzemowej, aktualnie prowadzi innowacyjne badania w zakresie przeprogramowania komórek i opóźnienia procesu starzenia się, z czołowymi światowymi ekspertami w tej dziedzinie.
Badania w zakresie senescencji, komórek zombie oraz komórek macierzystych i ich zdolności do samoodnowy, stanowią potencjalny klucz do dłuższego życia, a także spowolnienia procesów starzenia się skóry.
mgr Claudia Musiał
Specjalista kosmetologii bioestetycznej, praktykujący trycholog; wykładowca Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku kierunku kosmetologia oraz trychologia kosmetologiczna, doktorantka nauk medycznych Wydziału Lekarskiego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Członkini Polskiego Stowarzyszenia Trychologicznego. Autorka książki naukowej Trychologia Kosmetologiczna i Lekarska wydanej w 2022 roku przez Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Obejrzyj wywiad z ClaudiąMusiał nt.:
zastosowania komórek macierzystych w kosmetologii i trychologii
https://www.youtube.com/watch?v=cbhb_SpfEEM&t=5s