Etiopatogeneza cery naczyniowej

Cera naczyniowa najczęściej jest cerą suchą oraz wrażliwą. Zwykle występuje w obrębie twarzy i charakteryzuje się obecnością rumienia i teleangiektazji.

W skórze wyróżnić można unaczynienie tętniczo-żylne oraz unaczynienie limfatyczne. W skórze właściwej wyszczególnić można dwa główne sploty naczyniowe: splot brodawkowy głęboki, który zlokalizowany jest na pograniczu skóry właściwej oraz tkanki podskórnej a także splot brodawkowy powierzchniowy o płytszym położeniu – w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. Ten drugi zaopatrzony jest w drobne naczynia włosowate pośrednio odpowiedzialne za odżywienie naskórka. Dodatkowo gruczoły potowe, łojowe oraz mieszki włosowe posiadają swoje indywidualne, oplatające je sploty naczyniowe. Skóra twarzy zaopatrywana jest w krew dzięki tętniczy szyjnej zewnętrznej. Oba sploty skóry właściwej połączone są ze sobą pionowymi naczyniami łącznymi, dając sieć naczyń połączonych.

Głównym zadaniem układu naczyniowego skóry jest odżywienie komórek budujących skórę właściwą oraz zapewnienie prawidłowej termoregulacji (we współpracy z gruczołami potowymi). Główną rolą unaczynienia limfatycznego natomiast jest odprowadzanie wielocząsteczkowych metabolitów, niemożliwych do odprowadzenia poprzez układ krwionośny.

Naskórek jako najbardziej powierzchniowa warstwa skóry (z największym ryzykiem uszkodzeń i przerwania jego ciągłości) nie jest ukrwiony. Jego odżywienie odbywa się na drodze dyfuzji ze skóry właściwej poprzez pofałdowaną błonę podstawną. Im bardziej pofałdowana błona tym powierzchnia przenikania substancji odżywczych jest większa i wydajniejsza.

Etiopatogeneza cery naczyniowej

Jedną z głównych przyczyn powstawania cery naczyniowej jest wysokie ciśnienie krwi wypełniającej naczynia włosowate położone w obrębie twarzy. Problem z występowaniem rumienia dotyczy głównie tej okolicy z kilku kluczowych powodów. Ze względu na niewielką anatomiczną odległość od tętnicy szyjnej żylnej do naczyń włosowatych zlokalizowanych w obrębie twarzy, każde zwiększenie ciśnienia w obrębie tętnicy objawia się szybkimi zmianami w naczyniach włosowatych. Stosunkowo cienka skóra pokrywająca twarz oraz duże narażenie na czynniki zewnętrzne powoduje uwidocznienie zmian naczyniowych i łatwość podrażnienia. Komórki budujące naskórek posiadają swoiste receptory, wychwytujące bodźce zewnętrzne a w konsekwencji uwalniają mediatory stanu zapalnego przekazywane do naczyń krwionośnych. Dodatkowym czynnikiem predysponującym do lokalizowania rumienia na twarzy jest stosunkowo duża ilość naczyń włosowatych w stosunku do jednostki objętości skóry co skutkuje znacznie większą pojemnością łożyska naczyniowego w porównaniu do reszty ciała.

Naczynia krwionośne nieustannie kurczą się i rozkurczają i jest to zjawisko fizjologiczne, które regulowane jest poprzez układ nerwowy współczulny oraz hormonalny. Mechanizm neurogenny odpowiada za termoregulację, natomiast humoralny za reakcje alergiczne. Jako czynniki rozszerzające naczynia wymienić można histaminę, serotoninę, wazopresynę, trombinę czy prostacyklinę. Substancje te mogą zostać uwolnione do krwioobiegu w wyniku zadziałania czynnika zewnętrznego.

W momencie, kiedy mięśniówka otaczająca naczynie jest zbyt słaba jej zdolność do prawidłowego kurczenia gwałtownie spada. W rezultacie tego zjawiska w naczyniach zalega pozbawiona tlenu krew. Skutkuje to sinofioletowym zabarwieniem teleangiektazji a także stanem zapalnym oraz upośledzonym odżywieniem tkanek otaczających. W budowie naczynia obserwuje się włókna kolagenowe oraz sprężyste, które zapewniają im prawidłową elastyczność. Kiedy dochodzi do uszkodzenia włókien (na podłożu procesu starzenia, narażenia na promieniowanie słoneczne czy innych czynników zewnętrznych) naczynie zaczyna być sztywne, jego przepuszczalność oraz kruchość gwałtownie wzrasta a to skutkuje jego zwiększoną podatnością na uszkodzenia.

Nie bez znaczenia pozostaje wpływ VEGF na powstawanie rumienia oraz teleangiektazji. W prawidłowym stężeniu odpowiada on za angiogenezę, a więc powstawanie nowych naczyń krwionośnych. W zwiększonym, patologicznym stężeniu powoduje on niepożądaną, nadmierną angiogenezę oraz zwiększa przepuszczalność naczyń. Ponadto odpowiada za nadmierne rozszerzanie naczyń krwionośnych. W badaniach potwierdzono pozytywną korelację pomiędzy stężeniem VEGF a występowaniem rumienia na skórze. Jego zwiększone stężenie zaobserwowano również w etiopatogenezie trądziku różowatego.

Charakterystyka cery naczyniowej

Podstawowymi objawami charakteryzującymi cerę naczyniową jest rumień oraz teleangiektazje, czyli trwale poszerzone naczynia włosowate występujące w warstwie podbrodawkowatej skóry właściwej. Warto również wspomnieć, iż w około 70% przypadków wraz z cerą naczyniową współistnieje nadwrażliwość skóry. Rumień może mieć początkowo charakter przejściowy, wywoływany ekspozycją na czynniki zewnętrzne, następnie wraz ze stopniem zaawansowania zmian może on przybierać postać trwałą. Można dokonać podziału teleangiektazji na pierwotne oraz wtórne. Teleangiektazje pierwotne związane są z zespołami wrodzonymi bez osobniczego wpływu na ich powstawanie. Pojawiają się również w szczególnych okresach życia takich jak ciąża bądź też menopauza. Teleangiektazje wtórne natomiast pojawiają się na podłożu narażenia na czynniki zewnętrzne takie jak promieniowanie słoneczne czy czynniki atmosferyczne lub drażniące. Mogą pojawiać się stopniowo na przestrzeni lat, a ich liczba może wzrastać z każdym rokiem. Osoby z cerą naczyniową mają również predyspozycje do pojawiania się wenektazji, czyli trwale poszerzonych naczyń w obrębie skóry ciała najczęściej lokalizujących się w okolicach ud, łydek oraz piersi.

Cera naczyniowa najczęściej jest cerą suchą oraz wrażliwą, jednak może ona również współistnieć jako komponenta cery tłustej czy też trądzikowej. Biorąc pod uwagę obecny gwałtowny wzrost zachorowalności na trądzik pospolity oraz stosowanie drażniących terapii dermatologicznych bardzo często obserwować można właśnie cerę naczyniową współistniejącą z cerą tłustą. Nie bez znaczenia na częstotliwość powstawania cery naczyniowej pozostaje ogromny dostęp do składników aktywnych w pielęgnacji, co często skutkuje występowaniem podrażnień szczególnie przy nieprawidłowo stosowanym retinolu czy peelingach chemicznych.

Obecność cery naczyniowej obserwuje się również częściej wśród skór cienkich oraz jasnych. Cieńsza skóra zwiększa widoczność płytko ułożonych naczyń, natomiast skóra jasna stanowi większy kontrast do zmian rumieniowych o czerwonym odcieniu.

Zmiany naczyniowe w obrębie twarzy najczęściej przyjmują kształt motyla, obejmując nos, szczyty policzków a także często uszy, czoło oraz skórę na dekolcie.

Czynniki predysponujące do powstawania rumienia oraz teleangiektazji

Małgorzata Dudek
Magister kosmetologii ze specjalnością w medycynie estetycznej. Wykładowca akademicki Śląskiej Wyższej Szkoły Medycznej w Katowicach. Wieloletni praktyk, szkoleniowiec i manager branży beauty. Autorka publikacji z zakresu kosmetologi.