Nanotechnologia jako bardzo szeroka dziedzina nauki, znalazła zastosowanie również w kosmetologii. Nanocząstki wykorzystywane są w kosmetykach myjących, pielęgnacyjnych oraz upiększających.
Nanocząstka, której wielkość jest około 50 000 razy mniejsza od grubości ludzkiego włosa, może w łatwy sposób przeniknąć przez pory oraz barierę warstwy rogowej naskórka. W konsekwencji działanie substancji czynnych, które wchodzą w skład kosmetyków jest bardzo efektywne, zarówno pod względem chemicznym, jak i fizycznym
W kosmetologii wykorzystuje się głównie nanocząstki złota, srebra, tlenku cynku, dwutlenku tytanu oraz miedzi.
Złoto zaczęto wykorzystywać w kosmetologii na podstawie wielowiekowych tradycji medycyny naturalnej, zwłaszcza chińskiej. Do upiększania skóry zastosowano czynne, czyste złoto. Dzięki nowoczesnym procesom mikronizacji, pozwala ono na równomierne rozprowadzenie preparatu na skórze. Dzięki temu uzyskuje się wrażenie rozświetlonej, pełnej blasku cery.
Kosmetyki zawierające złoto, które zazwyczaj są wzbogacone jednocześnie różnorodnymi ekstraktami, uzyskanymi między innymi z ziół, zapewniają nawilżenie skóry, usuwają przebarwienia oraz powodują wzrost działania czynników bioaktywnych na skórę. Przeprowadzone badania potwierdziły, że kosmetyki zawierające nanozłoto, pełnią skuteczną rolę w pielęgnacji każdego rodzaju skóry atroficznej, z oznakami stresu, zmęczenia czy starzenia się. Dzięki obecności złota w kosmetyku, opóźniony zostaje proces powstawania zmarszczek, a już istniejące zmarszczki ulegają znacznemu spłyceniu. Natomiast kosmetyki zawierające złoto oraz substancje uzyskane z ziół poprawiają znacznie nawilżenie naskórka, jak również zwiększają absorpcję aktywnych składników w głębsze jego warstwy.
Nowoczesna kosmetologia udostępnia kremy, które zawierają czyste 24-karatowe złoto. Preparaty te przeznaczone są do pielęgnacji każdego rodzaju dojrzałej skóry, a ich głównym zadaniem jest intensywne nawilżenie naskórka. Systematyczna pielęgnacja takim specyfikiem opóźnia procesy starzenia się skóry. Kremy z nanozłotem zalecane są też do pielęgnacji skóry zimą. Zastosowanie ich na noc zapobiega bowiem nadmiernemu wysuszaniu cery, na przykład przez ogrzane powietrze. Kremem najbogatszym w składniki odżywcze jest krem perłowy, który oprócz 24-karatowego złota i wyciągów roślinnych, zawiera również proszek perłowy uzyskany z pereł hodowlanych. Krem ten ma działanie rewitalizujące.
Na rynku dostępne są także toniki, które zawierają płatki 24-karatowego złota. Preparaty te zmniejszają rozszerzone pory skóry, stymulują procesy absorpcji i utrzymują pożądany poziom wilgoci w naskórku. Wzbogacenie toników o dodatkowe substancje aktywne zwiększa elastyczność i sprężystość naskórka. Tonik ze złotem wydłuża także trwałość makijażu i co ważne może być stosowany do każdego rodzaju cery, niezależnie od wieku.
Do pielęgnacji oczu zalecane są żele z nanozłotem, które wzbogacone o szereg ekstraktów roślinnych i ziołowych, chronią delikatną skórę wokół oczu. Stosowany najczęściej w tego rodzaju kosmetykach oczar wirginijski, skrzyp, korzeń żeń-szenia czy zielona herbata zapobiegają zaczerwienieniom, podrażnieniom naskórka a także wpływają korzystnie na zmęczony, przepracowany wzrok. Dodatek kwasu deoksyrybonukleinowego, który pozyskany jest z roślin, stymulująco wpływa na krążenie żylne i limfatyczne, co w efekcie zapobiega tworzeniu się obrzęków i zasinień wokół oczu. Dodatkowo skóra wokół oczu staje się delikatnie napięta, poprawia się jej koloryt, a drobne zmarszczki ulegają spłyceniu.
Innym preparatem ze złotem są mleczka oczyszczające z zawartością płatków złota i z dodatkiem np. wyciągu z korzenia żeń-szenia i ekstraktu z płatków nagietka. Doskonale oczyszczają one skórę z nadmiaru wydzieliny łojowej, kurzu czy pozostałości makijażu. Początkują również proces wstępnej pielęgnacji i nawilżenia naskórka. Nie niszczą naturalnego płaszcza hydrolipidowego skóry, ponieważ zawarte w nich substancje myjące są bardzo łagodne i usuwają jedynie zanieczyszczenia, a następnie wstępnie pobudzają proces metabolizmu i regeneracji.
Złoto wykazuje również właściwości antybakteryjne i przeciwtrądzikowe, szczególnie w połączeniu ze srebrem i miedzią koloidalną. Preparaty zawierające nanozłoto, nanosrebro oraz miedź koloidalną, przeznaczone są dla osób młodych, które mają problemy ze skórą na tle schorzeń trądzikowych. Preparaty takie regulują wydzielanie sebum, łagodzą stany zapalne, zmniejszają widoczne pory skóry, jednocześnie nawilżając naskórek.
Preparaty z nanozłotem wykorzystuje się również w dermatologii. Nanozłoto bowiem hamuje fagocytozę i procesy autoagresji organizmu czy objawy chorób autoimmunologicznych takich jak np. toczeń rumieniowaty, łuszczyca, bielactwo, kolagenozy oraz przewlekłe wypryski.
Biorąc pod uwagę srebro, współczesna kosmetologia udowodniła, że związki srebra mają między innymi działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze. Właściwości takie mają dzięki temu, że jony srebra wchodzą w reakcję z błoną komórkową drobnoustrojów, powodując unieczynnienie niektórych enzymów bakteryjnych. W efekcie działają antyseptycznie.
Preparaty, które zawierają zmikronizowane srebro wpływają hamująco na pracę gruczołów łojowych, a jednocześnie niszczą większość bakterii powodujących rozkład wydzieliny łojowej. Zapobiegają wobec tego powstawaniu stanów zapalnych skóry, na przykład zapaleniu mieszków włosowych czy trądzikowi pospolitemu. Kremy zawierające nanosrebro regulują wydzielanie łoju, chronią ujścia gruczołów łojowych skóry przed zablokowaniem, umożliwiając w ten sposób jej prawidłowe oddychanie. Poza tym stymulują proces regeneracji komórek naskórka oraz chronią skórę przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych. Wpływając regulująco na pracę gruczołów łojowych, chronią skórę przed następstwami łojotoku, zapobiegają podrażnieniom i stanom zapalnym.
Kremy i żele ze srebrem pod oczy intensywnie nawilżają i odżywiają delikatną skórę wokół oczu. Przywracają dzięki temu jej elastyczność i sprężystość. Zapobiegają tworzeniu się zmarszczek, a te istniejące widocznie spłycają. Dodatkowo likwidują obrzęki i opuchliznę pod oczami. Dodatek ekstraktu ze skrzypu polnego przywraca skórze delikatne napięcie, a pierwiosnek lekarski poprawia koloryt i przywraca spojrzeniu świeżość i blask.
Mleczka oczyszczające z nanosrebrem zawierają płatki srebra, wyciąg z rumianku i nasion lotosu. Dokładnie usuwają nadmiar wydzieliny łojowej, kurz, makijaż, nie naruszając naturalnej warstwy hydrolipidowej skóry.
Toniki ze srebrem zawierają płatki srebra oraz najczęściej ekstrakty z żeń-szenia i piwonii. Ich działanie polega na nawilżeniu naskórka, zmniejszeniu widoczności porów skóry, przywróceniu prawidłowego pH oraz przeciwdziałaniu nadmiernemu łojotokowi. Dodatkowymi zaletami tych produktów jest przedłużenie trwałości makijażu oraz poprawa kolorytu skóry.
Coraz bardziej popularne stają się także żele do nóg, które zawierają nanosrebro, a uzupełnione wyciągiem z glonów, korzenia żeń-szenia oraz geranium zapobiegają tworzeniu się obrzęków, przeciwdziałają kumulacji tkanki tłuszczowej oraz chronią skórę nóg i stóp przed nadmierną szorstkością.
Tlenek cynku w kosmetyce pełni rolę filtra promieni ultrafioletowych (UV), stosowany jest również jako pigment w kosmetykach kolorowych oraz jako substancja łagodząca przy podrażnieniach skóry. Jest jedynym filtrem na rynku, który posiada najszersze spektrum ochrony przeciwsłonecznej, bowiem chroni zarówno przed promieniowaniem UVA jak i UVB. Niektóre badania wskazują jednak, że tlenek cynku, podlega pod wpływem promieniowania słonecznego pewnym przemianom chemicznym, w wyniku których mogą powstawać rodniki. Ponadto im dłużej tlenek cynku jest wystawiany na promienie słoneczne, a w szczególności promienie UV, tym większe ryzyko uszkodzenia komórek.
Tlenek cynku ma też zastosowanie w kosmetyce kolorowej. Dodawany jest do pudrów, kosmetyków do oczu oraz szminek. Tlenek cynku dodaje się również do kremów i balsamów, gdzie pełni rolę substancji łagodzącej podrażnienia.
Dwutlenek tytanu, przez niektórych nazywany również bielą tytanową to najpopularniejszy i najlepiej kryjący biały pigment. Stosuje się go głównie w pudrach, fluidach, kremach, w mydłach, a także w paście do zębów. Dwutlenek tytanu w postaci nanocząstek używany jest przede wszystkim jako pigment, ma silny efekt wybielający oraz rozjaśnia inne pigmenty. Posiada zdolność silnego krycia oraz jest doskonałym filtrem UV. Dwutlenek tytanu, który ulega dyspersji w wodzie polecany jest do kosmetyków sypkich, czyli pudrów i cieni, szczególnie dla cery tłustej i mieszanej, oraz do mydeł.
Nanokoloidy miedzi poprawiają wygląd skóry i włosów oraz wzmacniają system odpornościowy. Miedź ma doskonałe zastosowanie jako składnik dezodorantów, ponieważ redukuje nadmierną potliwość i eliminuje przykry zapach rozkładu potu. Miedź doskonale się również sprawdza w kosmetykach przeciwgrzybicznych, np. do stóp. Miedź nanokoloidalna posiada również właściwości przeciwutleniające, zwalczające wolne rodniki i dzięki temu zapobiegające procesom starzenia naskórka.
Pomimo niewątpliwych zalet wykorzystania nanocząstek w kosmetologii, nasuwa się jednak pytanie czy stosowanie kosmetyków z nanocząstkami jest bezpieczne? Badania prowadzone przez naukowców wykluczają co prawda śmiertelność komórek wywołaną stosowaniem nanocząstek, jednak niewiele jest badań, które wykluczałyby możliwość uszkodzenia DNA. Tymczasem takie uszkodzenie, jeśli nie zostanie naprawione, może prowadzić do mutacji komórek i przekształcenia się komórkę nowotworową. Sceptyczna część naukowców jest ponadto zdania, że tak małe struktury mogą przenikać do systemu krwionośnego i wraz z krwią dostawać się do różnych organów, w których się kumulują. Okazuje się bowiem, że cząstki o wielkości około 70nm mogą wnikać w pęcherzyki płucne, a te mierzące 25nm – do komórek systemu nerwowego.
Zwolennicy nanotechnologii w kosmetyce zaznaczają z kolei, że należy przeprowadzić dalsze badania, które dokładnie wykażą, przy jakich stężeniach nanomateriały stają się toksyczne. Jak zakładają – nanocząstki o stężeniach bardzo niskich, będą nieszkodliwe. Jest jednak koniecznym określenie poziomu bezpiecznego stosowania nanocząstek.
Anna Kacperska
Z wykształcenia kosmetyczka, chemik kosmetyczny i promotor zdrowia. Jedna z 10 finalistek konkursu Kosmetyczka Roku Bielenda. Prowadzi Gabinet Kosmetyki Estetycznej Piękno i Zdrowie w Płotach oraz jest wykładowcą i instruktorem zawodu.