„Mieszek kręci z kosmkiem” – brzmi znajomo? Coraz więcej mówi się o niezwykle ważnym połączeniu między naszymi jelitami a kondycją skóry i włosów, czyli tzw. osi jelito-skóra.
Jak to możliwe, aby kosmki jelitowe, będące częścią przewodu pokarmowego wpływały na mieszki włosowe lub na skórę? Pierwszą wskazówkę, znajdujemy już na samym początku. Jest to moment po zapłodnieniu, gdy w kobiecym łonie kształtowany jest zarodek. Łączące i powielające się komórki podzielone są na 3 warstwy tzw. listki zarodkowe. Kluczowy natomiast dla tematu osi jelito-skóra jest listek zarodkowy o nazwie ektoderma. To zbiór komórek, z których powstają: jelita, układ nerwowy oraz skóra ze swoimi przydatkami. Każde następne powiązanie, które naukowcy w ostatnich latach próbują udowodnić jest potwierdzeniem tego rdzennego połączenia pomiędzy wymienionymi, odległymi od siebie narządami. Szczególną uwagę warto zwrócić na układ nerwowy, który w tej komunikacji bierze swój czynny udział.
Fizjologia, anatomia a także mikrobiologia obu narządów – skóry i jelit jest stosunkowo analogiczna. Zasadniczą jednak różnicą jest to, że skóra chroni i spełnia swoje funkcje na zewnątrz organizmu, jelita natomiast zajmują się ochroną wewnętrzną. Pomimo wspólnego pochodzenia i pełnienia podobnych funkcji, sposób realizacji niektórych zadań jest inny, tak jak inne warunki panują w tych narządach. Zróżnicowane pH i temperatura, dostęp do tlenu i składników odżywczych czy narażenie na bezpośredni kontakt z patogenami. Wymienione czynniki nadają charakterystyczne właściwości różnym obszarom. Ważnym aspektem jest przekazywanie i zarządzenie informacjami pomiędzy narządami. Kluczowy okazuje się wspomniany już wcześniej układ nerwowy, stąd często pojawia się druga nazwa osi: jelito-mózg-skóra.
Dlaczego po zjedzeniu konkretnego składnika pokarmowego występuje wysypka na skórze lub zaostrza się łuszczyca? Dlaczego wypadają włosy lub skąd się bierze nadprodukcja łoju? To pytania, które zadaje sobie każda osoba szukająca rozwiązania na temat swojego stanu zdrowia. Pierwsze objawy mogą wskazywać na specyficzną reakcję na składnik pokarmowy. Drugi zestaw symptomów może sygnalizować pewne niedobory, które pojawiły się w naszym organizmie. Często w gabinecie dietetycznym, bądź lekarskim pacjenci zadają podobne pytania: „Ale jak to możliwe, przecież jem zdrowo i mam dobrze zbilansowaną dietę?” Otóż, odpowiedź jest prosta: Nie jesteś tym co jesz, tylko tym co wchłoniesz!
To kolejny krok do zrozumienia osi jelito-skóra. Stan naszych włosów, skóry, paznokci zależy od składników, którymi dysponuje nasz organizm. Musimy pamiętać również o tym, jak traktujemy nasze ciało z zewnątrz, natomiast obecnie skupiamy się na funkcjach wewnętrznych. Skóra wraz z przydatkami zbudowana jest głownie z lipidów oraz struktur białkowych – składających się z wielu aminokwasów, czyli podstawowych składników budowy białek (np. keratyny czy kolagenu). W składzie znajdziemy także całą gamę mikroskładników i minerałów takich jak wapń, cynk, fosfor czy żelazo. Warto jednak podkreślić znaczenie jeszcze jednego, prozaicznego, ale niemniej ważnego składnika, który z punktu widzenia profilaktyki zdrowia jest realnym problem. Woda. Jako społeczeństwo pijemy za mało czystego H2O, a woda jest niezbędna dla dobrej kondycji i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Zdarza się także, że to nie ilość wypijanej wody, ale jej gospodarka w przewodzie pokarmowym jest zaburzona. Z taką sytuacją mamy do czynienia m.in. podczas biegunek, kiedy przyśpieszony pasaż jelitowy pozbywa się nadmiernie wody.
Wgłębiając się w tematykę nawodnienia warto również poruszyć zagadnienie jakim jest wchłanianie składników odżywczych. Przewód pokarmowy jest miejscem gdzie odbywa się rozkładanie pokarmu na czynniki pierwsze, tak aby po wchłonięciu stały się materiałem budulcowym lub po prostu energią dla organizmu. Choroby zapalne jelit, nietolerancje pokarmowe lub nieodpowiedni skład mikrobioty jelitowej zaburzają proces pozyskiwania składników. To właśnie w trychologii, prowadzi do widocznych symptomów np. wypadania czy łamliwości włosów (wyłączając uszkodzenia mechaniczne czy nieodpowiednią pielęgnację). Często taki stan zdrowia widoczny jest w wynikach badań, jako niedobór witamin oraz żelaza.
Czy proste rozwiązanie, w postaci rozpoczęcia suplementacji będzie skuteczne?
Zdarza się dość często, że uzupełnienie deficytów mikroskładników wystarcza. Jednak kiedy suplementacja nie przynosi pożądanego efektu, należy skupić swoją uwagę gdzie indziej. A dokładniej na poziomie bariery jelitowej, czyli w miejscu przenikania pokarmu do wnętrza organizmu. Odpowiednia praca enterocytów (komórek budujących błonę śluzową jelit) jest uzależniona od ich stanu odżywienia. Natomiast stan odżywienia komórek jelitowych jest ściśle powiązany ze składem bakterii jelitowych oraz rodzajem spożywanego pokarmu, szczególnie błonnika pokarmowego.
Odpowiednia ilość i rodzaj bakterii jelitowych, odpowiada za:
- enzymy trawienne, pomagające rozkładać pokarm aby był strawny przez organizm,
- odpowiednie pH, dzięki produkcji dobroczynnego kwasu mlekowego,
W skład prawidłowych wzorców populacji bakterii jelit wchodzą także bakterie chorobotwórcze. Ich odpowiednia ilość wpływa korzystnie na nasze zdrowie, natomiast przerost patologicznych kolonii bakteryjnych zaburza procesy trawienne.
Podsumowując: nieodpowiednia dieta, brak nawodnienia oraz zaniedbywanie mikrobioty jelitowej będzie wiązać się z problemami, takimi jak:
- utrudnione wchłanianie składników odżywczych,
- zbyt wysokie pH przewodu pokarmowego, które ograniczy wchłanianie żelaza pomimo suplementacji,
- słaba aktywność metaboliczna bakterii zaburzająca procesy trawienne i pozyskiwanie witamin z pokarmu.
Konsekwencji jest więcej, lecz już te wymienione powyżej powinny wskazać kierunek działania w celu poprawy stanu włosów i skóry. Są one pierwszym i bardzo wyraźnym „papierkiem lakmusowym” powstających zaburzeń wchłaniania składników pokarmowych dostarczanych organizmowi.
(……………………………………………….)
Artykuł ukazał się w wydaniu 2/2024 art of BEAUTY
Jeśli chcesz przeczytać więcej zamów egzemplarz lub prenumeratę art of BEAUTY >>>
mgr PATRYK TREDER
Dyrektor Działu Naukowego OMNi-BiOTiC® Polska.
Profilaktyk zdrowia jelit z wielokierunkowym wykształceniem medycznym oraz wieloletnim
doświadczeniem terapeutycznym. Pasjonat mikrobioty jelitowej i jej wpływu na zdrowie i chorobę człowieka. Obecnie dyrektor działu naukowego u polskiego partnera naukowego Instytutu AllergoSan z Austrii, który zajmuje się od 30 lat badaniami nad celowanymi terapiami probiotycznymi. Bariera jelitowa w stanie eubiozy (prawidłowy stan jelit) oraz dysbiozy (zaburzenie mikrobioty jelitowej)