Astaksantyna jest najsilniejszym poznanym przeciwutleniaczem. Jest ona pierwszym na świecie naturalnym karotenoidem o tak silnym działaniu odmładzającym i leczniczym.
Astaksantynę wytwarzają pewne rodzaje grzybów, algi (głównie Haematococcus pluvialis) i niektóre bakterie. One z kolei są pożywieniem dla innych zwierząt, w komórkach których kumuluje się barwnik – stąd przykładowo czerwonoróżowy kolor mięsa łososia czy piór fleminga. Astaksantyna jest antyutleniaczem wielokrotnie silniejszym niż β-karoten, luteina, zeaksantyna, witamina E czy koenzym Q10. Astaksantyna jest związkiem stabilnym i odpornym na utlenianie. W swojej budowie cząsteczkowej posiada 2 grupy tlenowe (Rys.1) w każdym pierścieniu, dlatego ma zdolności silnie przeciwutleniające.
Utlenianie jak wiadomo w znacznym stopniu przyczynia się do uszkodzenia struktur organizmu, przyspiesza starzenie, zapoczątkowuje powstawanie stanów zapalnych, a nawet nowotworów. Wolne rodniki uszkadzając błony komórkowe oraz DNA powodują lawinowe starzenie się organizmu. Nasz organizm co prawda sam potrafi poradzić sobie z wolnymi rodnikami, ale tylko wtedy, gdy nie jest osłabiony i pracuje prawidłowo. Najczęściej jednak na skutek choroby, stresu, chemicznej żywności czy zanieczyszczeń środowiska nasz układ odpornościowy słabnie i należy go wzmocnić przez dietę antyoksydacyjną czyli na przykład stosując astaksantynę.
Właściwości prozdrowotne i kosmetyczne astaksantyny są bardzo szerokie. Jej działanie obejmuje cały organizm i wszystkie układy, ponieważ dociera do każdej komórki naszego organizmu. Wzmacnia odporność, zmniejsza stany zapalne, chroni układ nerwowy, wzmacnia mięśnie, działa przeciwnowotworowo, poprawia działanie układu pokarmowego, poprawia wzrok, działa przeciwstarzeniowo, stymuluje produkcję i odbudowę włókien kolagenowych i elastynowych, nawilża skórę i zapobiega TEWL. Jest ona bardzo bezpieczna nawet przy stosowaniu większych dawek, gdyż nie odnotowano przypadków toksycznych oraz interakcji z innymi lekami.
Astaksantyna w kosmetologii
W kosmetologii astaksantyna została wykorzystana do ochrony skóry przed oparzeniami słonecznymi oraz do regeneracji uszkodzonej skóry. Astaksantyna działa na poziomie naskórka, odmładzając jego komórki. Intensywnie nawilża i poprawia elastyczność skóry, stymuluje syntezę kolagenu i elastyny. Jako przeciwutleniacz przeciwdziała uszkodzeniom struktur komórkowych. Astaksantyna ma dobroczynne działanie na skórę wokół okolic oczu, ponieważ działa przeciwobrzękowo. Zmniejsza widoczność przebarwień oraz wyrównuje koloryt skóry dzięki zdolności hamowania melanogenezy. Jako naturalny filtr przeciwsłoneczny opóźnia procesy fotostarzenia, chroni przed uszkodzeniami DNA, o prawie połowę zmniejsza produkcję melaniny. Działa jak ekran odbijający promieniowanie oraz zapobiega powstawaniu rumienia fotochemicznego.
Astaksantyna jest dobroczynnym składnikiem przy stanach zapalnych i chorobach skóry takich jak: trądzik pospolity i różowaty, łuszczyca czy AZS. Najbardziej spektakularne efekty można uzyskać stosując pielęgnację kosmetyczną z suplementacją wewnętrzną.
Astaksantyna kumuluje się w wielu narządach naszego organizmu, ale przede wszystkim w skórze. Wzmacnia funkcje ochronne skóry, zapobiegając TEWL, działa w głębszych warstwach skóry polepszając jej nawilżenie i elastyczność. Dodatkowo działa normalizująco na proces keratynizacji i proliferacji komórek naskórka, redukuje przebarwienia i stymuluje proces powstawania kolagenu.
W kosmetologii astaksantynę stosuje się w postaci suplementów jak również w postaci preparatów kosmetycznych stosowanych zewnętrznie na skórę. Najbardziej spektakularne efekty przynosi terapia łączona. Jak donoszą badania już po kilku miesiącach stosowania terapii łączonej zmarszczki ulegają znacznemu spłyceniu, wzrasta wilgotność skóry a wszelkie przebarwienia zostają rozjaśnione.
Astaksantyna w medycynie
Najnowsze badania potwierdzają, że stosowanie suplementacji tym naturalnym karotenoidem pomaga obniżyć poziom cholesterolu i triglicerydów, pomaga zmniejszyć stany zapalne, poprawia wzrok, korzystnie wpływa na pracę mózgu oraz wzmacnia układ pokarmowy oraz immunologiczny.
Astaksantyna przenika barierę układ krwionośny-siatkówka oka, wbudowuje się w błonę komórkową komórek oka, co powoduje ochronę przed uszkodzeniami i działaniem wolnych rodników. Już niewielka dawka tej substancji stosowana codziennie obniża objawy przemęczenia wzroku, poprawia zdolności akomodacyjne gałki ocznej, redukuje ból i suchość oka a także poprawę ostrości widzenia i zapobiega diplopii.
Astaksantyna ma także zdolność przenikania bariery układ krwionośny-mózg co powoduje zmniejszenie ryzyka udaru, a w przypadku jego wystąpienia zmniejsza obszar uszkodzeń i przyspiesza regenerację poudarową. Zmniejsza również wpływ nieprawidłowych białek w przypadku chorób Alzheimera i Parkinsona. Suplementacja astaksantyną zmniejsza spadek funkcji poznawczych i psychomotorycznych, poprawia pamięć i zapobiega uszkodzeniom spowodowanym przez niedokrwienie.
Najnowsze badania pokazują, że astaksantyna minimalizuje ryzyko ataku serca, ma działanie równoważące poziom HDL i LDL, zmniejsza powstawanie złogów w tętnicach, zapobiega miażdżycy, obniża ciśnienie i chroni przed nadciśnieniem tętniczym.
Astaksantyna wzmacnia pracę układu pokarmowego, niwelując działanie bakterii H. Pylori. Bakteria ta jest odpowiedzialna za powstawania wrzodów żołądka, co może prowadzić do nowotworów. Substancja ta chroni ściany żołądka nawet przy stosowaniu dużych dawek niesteroidowych środków przeciwzapalnych oraz alkoholu etylowego, łagodzi chorobę refluksową oraz Leśniowskiego-Crohna.
Astaksantyna wpływa także korzystnie na układ immunologiczny organizmu. Pozwala na skuteczną walkę z infekcjami oraz komórkami nowotworowymi, zwiększając liczbę i aktywność limfocytów T i B. Astaksantyna ma udowodnione działanie w przypadku osób chorych na astmę i alergię. Gdy astaksantynę połączy się z miłorzębem, wykazują one podobne działanie do leków przeciwhistaminowych.
Badania wykazują, że astaksantyna działa przeciwzapalnie, hamując mediatory: prostaglandyny, interleukiny, obniża także poziom CRP we krwi. CRP jest białkiem uwalnianym do krwiobiegu w momencie walki organizmu z zapaleniem. Obecność CRP pozwala na diagnozę tzw. cichych zapaleń,
które mogą prowadzić do wielu poważnych chorób. Astaksantyna działa także dobroczynnie i przeciwbólowo w przypadku RZS, cieśni nadgarska czy zapalenie ścięgna.
Astaksantyna wpływa korzystnie na poziom cukru we krwi i wzmacnia zdolność trzustki do wydzielania insuliny, zmniejsza ryzyko powikłań cukrzycowych – retinopatii i uszkodzenia nerek.
Astaksantyna oraz inne związki pozyskiwane z alg posiadają silne właściwości antynowotworowe. Zmniejszają utlenianie lipidów i degradację DNA, pobudzają układ odpornościowy oraz zmniejszają mediatory zapalne. Badania wskazują, że astaksantyna ma dobroczynne działanie profilaktyczne jak również lecznicze w przypadku raka skóry, raka jelita grubego, raka jamy ustnej czy raka piersi.
Astaksantyna występuje w niewielu produktach spożywczych (łosoś, skorupiaki) i niestety nie da się zaspokoić dziennego zapotrzebowania, stosując jedynie dietę. Dietę należy uzupełniać sumplementacją. Astaksantynę w formie suplementów należy przyjmować w formie olejowych kapsułek lub z pożywieniem zawierającym tłuszcze. Najbardziej efektywne działanie obserwuje się przy stosowaniu suplementów astaksantyny w formie naturalnej, pochodzącej ze sprawdzonych źródeł (najlepiej preparaty z Haematoccous pluvialis oraz olej z kryla).
Anna Kacperska
Z wykształcenia kosmetyczka, chemik kosmetyczny i promotor zdrowia. Jedna z 10 finalistek konkursu Kosmetyczka Roku Bielenda. Prowadzi Gabinet Kosmetyki Estetycznej Piękno i Zdrowie w Płotach oraz jest wykładowcą i instruktorem zawodu.