Od kilku lat węgiel, ze względu na swoje właściwości, doskonale sprawdza się jako surowiec w produkcji kosmetyków.
Węgiel jest pierwiastkiem chemicznym z grupy niemetali o symbolu „C”. Jest uznawany za podstawę życia na Ziemi, gdyż stanowi element budowy każdego organizmu żywego, wszystkich związków organicznych i wielu nieorganicznych. Występuje w kilku odmianach alotropowych, które różnią się od siebie właściwościami chemicznym i fizycznymi. Spośród których najbardziej popularne są: diament, grafit, fulereny. Jest to substancja stosunkowo mało reaktywna względem innych pierwiastków, zwłaszcza w warunkach normalnych. Węgiel to pierwiastek wykorzystywany w przemyśle i jako substrat do paliw kopalnych, do niedawna nie miał nic wspólnego z kosmetologią. Kojarzony głównie z wytwarzaniem energii, oczyszczaniem wody i powietrza oraz fabrykami chemikaliów i leków, powoli zmienia, a tym samym rozszerza swoje przeznaczenie poprzez dodanie nowych możliwości wykorzystania. Używany jest także w medycynie, przy zatruciach i problemach z układem pokarmowym, głównie jako węgiel w tabletkach, który zażywa się doustnie.
W ciągu ostatnich lat zaczął się sprawdzać jako surowiec w produkcji kosmetyków, ze względu na swoje właściwości. Niezwykłe własności węgla polegają na bardzo silnej zdolności do adsorbowania, czyli procesie przyciągania i zatrzymywania cząstek na powierzchni lub granicy faz wielu substancji, powodując przy tym chwilowe wahania stężeń tychże substancji. W tym procesie rozróżnia się dwa rodzaje „przyciągania” cząstek: fizyczne i chemiczne, pierwsze jest odwracalne i nazywane inaczej desorpcją, przy czym powrotnym uwalnianiu cząstek może sprzyjać podwyższenie temperatury, natomiast drugie najczęściej jest procesem nieodwracalnym. W przypadku kosmetologii adsorbentem pozostaje węgiel a adsorbatem substancja, która zostaje wchłonięta, na przykład cząstki zanieczyszczeń, sebum, martwy naskórek.
Kosmetyki z zawartością węgla aktywnego w swoim składzie wspomagają oczyszczanie skóry z toksyn, pozostawiają ją wygładzoną i równomiernie rozjaśnioną. Węgiel chroni przed wolnymi rodnikami, a jego właściwości bakteriobójcze pomagają zapobiegać infekcjom bakteryjnym i grzybiczym oraz łagodzą podrażnienia i niwelują wypryski na powierzchni naskórka. Dzięki właściwościom oczyszczającym i przeciwzapalnym może być wykorzystany do stosowania zewnętrznego oraz wewnętrznego, znaleźć go można w pastach do zębów czy maskach na twarz i ciało. Bowiem doskonale oczyszcza skórę z wszelkich zabrudzeń, nadmiaru sebum, udrażnia ujścia porów i pomaga w leczeniu schorzeń skóry problematycznej, dlatego tak dobrze sprawdza się przy pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej i mieszanej. Jest on jednocześnie delikatny w swoim działaniu i nie narusza bariery ochronnej skóry.
Węgiel aktywny
Zwany też leczniczym, można zdefiniować jako ten w najczystszej postaci, pozbawiony wszelkich zanieczyszczeń, który nadaje się do stosowania wewnętrznego. Posiada silne właściwości adsorbujące dzięki swojej strukturze, czyli formie bezpostaciowej o dużej powierzchni właściwej oraz obecności mikroporów, w których odbywa się sorpcja substancji niepożądanych i mezoporów, które służą jako kanały transportowe dla substancji. Węgiel ten jest niekiedy modyfikowany poprzez impregnację z innymi związkami chemicznymi, aby był bardziej selektywny na adsorpcję konkretnych związków. Znaczenie węgla aktywnego podnosi fakt, że jest to substancja inertna, nietoksyczna i tania w produkcji. Otrzymuje się go z organicznych surowców, takich jak: drewno, węgiel kamienny, węgiel brunatny czy torf drogą aktywacji fizycznej lub chemicznej. Zaletą jest także prostota utylizacji. Węgiel w formie bezpostaciowej można zakupić głównie w aptekach zamykając się w koszcie kilku do kilkunastu złotych. Najczęściej spotykany jest w postaci rozdrobnionej – jako pyłek, uformowane tabletki lub jako proszek w zamkniętych kapsułkach.
W sprzedaży tzw. „active carbon” dostępny jest w formie węgla granulowanego, impregnowanego i pylistego. W kosmetyce wykorzystywany jest ten ostatni z powodu największej powierzchni aktywnej, zdolnej do wchłaniania, ale też z powodu czysto technicznego – łatwiej go przekształcić i wykorzystać, jeżeli występuje w formie proszku. Dostępne na rynku produkty kosmetyczne z zawartością węgla aktywnego to w dużej większości mydła i żele pod prysznic, szampony do włosów, peelingi i wspomniane wcześniej maseczki. Do tej pory najczęściej występował jako dodatek do szarych mydeł, które wykorzystywane były do pielęgnacji skóry z infekcjami, bowiem węgiel zawarty w produkcie zmniejszał też odczyn zapalny oraz redukował nasilenie świądu i pieczenia. Z powodzeniem można go także stosować jako półprodukt i samodzielnie dodawać do gotowych preparatów kosmetycznych. Czasami używa się go jako środka wybielającego do zębów, gdyż znakomicie adsorbuje zanieczyszczenia z powierzchni szkliwa oraz do domowych maseczek, które dzięki nieskomplikowanej recepturze pozawalają oczyścić cerę w domowym zaciszu. Wystarczy wymieszać czarny proszek z odrobiną wody i nałożyć na twarz.
Kosmetyka profesjonalna bogata jest także w preparaty z zawartością węgla, czy to jako dodatek do masek algowych, kremów, czy do preparatów stosowanych przy pielęgnacji włosów.
Obecnie tworzone są całe linie kosmetyków, zaczynając od demakijażu, poprzez nawilżenie do kompletnych zabiegów pielęgnacyjnych. Adresowane są one jest dla cer dojrzałych, wymagających oczyszczenia i silnej detoksykacji, cer trądzikowych i tłustych. Mogą być stosowane jako uzupełnienie pielęgnacji po zabiegach złuszczających i w medycynie estetycznej.
Podsumowując węgiel aktywny wydaje się być bardzo skutecznym i opłacalnym surowcem do produkcji kosmetyków, lub dodatkiem do nich. Jest przede wszystkim naturalny i nietoksyczny, może być stosowany u każdej osoby, nawet z problemami skórnymi. W szczególności posiadacze cery tłustej, trądzikowej, wymagającej oczyszczenia z wewnątrz i z zewnątrz powinni sprawdzić preparaty z zawartością węgla aktywnego, aby przekonać się o jego zaletach i dobroczynnym działaniu. Coraz bogatsze oferty koncernów kosmetycznych pozwalają konsumentom na dowolność wyboru, zadowolone będą również osoby zajmujące się kosmetyką profesjonalną.
Anna Szymanowska
Absolwentka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, kierunek kosmetologia oraz Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, gdzie uzyskała tytuł technologa chemii, specjalność chemia kosmetyków. Pracuje jako analityk laboratoryjny. Z zamiłowania autorka tekstów.