Ciąża jest około 281-dniowym fizjologicznym etapem życia kobiety, stanem ciągłych modyfikacji mających na celu utworzenie i wydanie na świat potomstwa. Zachodzące w tym czasie zmiany dotyczą całego organizmu, również obszaru skóry głowy i włosów.
Permanentny wzrost lub spadek estrogenu, progesteronu, prolaktyny, gonadotropiny kosmówkowej, oksytocyny, luteiny czy androgenów ma ogromny wpływ na stan i samopoczucie matki. W rezultacie tych procesów gospodarka hormonalna ulega stałym zachwianiom co skutkuje wieloma zauważalnymi zewnętrznie zmianami w wyglądzie i funkcjonowaniu całego organizmu. Dlatego właśnie będąc w ciąży powinno zwracać się szczególną uwagę na odpowiednią pielęgnację skóry głowy i włosów tak by przez cały czas jej trwania obszar ten nie sprawiał kłopotów przyszłej mamie.
Pierwszy trymestr
Początek ciąży wiąże się, w niektórych przypadkach ze zwiększoną produkcją łoju przez gruczoły łojowe co powoduje silniejsze przetłuszczanie się włosów. Pierwszy trymestr to głównie procesy organogenezy płodu. W tym czasie należy pamiętać o potrzebnie dostarczania dużej ilości wody do organizmu, ponieważ chociażby z powodu braku odpowiedniego nawodnienia często w pierwszych trzech miesiącach ciąży zaobserwować można powstanie tzw. łojotoku tłustego gdzie naskórek na skórze głowy jest odwodniony, a gruczoły łojowe produkują więcej łoju niż wcześniej. W tym czasie należy pamiętać o prawidłowym oczyszczaniu skalpu preparatem do skóry łojotokowej oraz stosowaniu szamponów, które będą regulowały pracę gruczołów łojowych ale nie przesuszą skóry głowy. Pomocnymi składnikami aktywnymi w tym przypadku mogą okazać się wyciągi roślinne z bluszczu, babki lancetowatej, kwiatu rumianku czy liści pokrzywy. Preparaty do pielęgnacji skóry głowy i włosów używane w pierwszym trymestrze ciąży nie powinny mieć zbyt intensywnej linii zapachowej aby nie wywoływać dodatkowych mdłości.
Drugi trymestr
Drugi trymestr to często czas kiedy dochodzi do przesuszenia zarówno skóry jak i włosów. Przyszłe mamy, które wcześniej musiały myć głowę i włosy codziennie zazwyczaj na tym etapie ciąży mogą tą czynność wykonywać nawet co 2-3 dni. W tym okresie zarówno skóra jak i włosy potrzebują silnego nawilżenia. Do oczyszczania skalpu warto używać wtedy peelingu do skóry suchej i wrażliwej, a do mycia delikatnego szamponu z kolagenem, manganem, który pobudza produkcję kolagenu w skórze czy proteinami pszenicznymi oraz kocanki łąkowej. W tym czasie sprzymierzeńcami do prawidłowego natłuszczania zarówno skóry głowy jak i włosów mogą okazać się oleje, głównie jojoba, lniany czy z awokado. Do pielęgnacji łodygi powinno używać się w tym czasie oleju, który ma w sobie dużo kwasu behemowego niezwykle kompatybilnego ze strukturą łodygi włosa. Takim olejem jest np. olej z nasion drzewa Moringa czy olej z czerwonego olejowca gwinejskiego. Dzięki nim włosy będą błyszczące i elastyczne oraz mniej podatne na łamanie, rozdwajanie końcówek czy przesuszenie związane z utratą wody.
Trzeci trymestr
Końcówka ciąży nieco utrudnia pielęgnację włosów. Dość obszerny, rozbudowany brzuch i przeciążenie kręgosłupa bardzo często utrudniają nawet tak podstawową czynność jak mycie włosów. Jednak mimo wszystko nie należy zaniedbywać ich higieny. W trzecim trymestrze skóra głowy może być dalej silnie przesuszona lub w niektórych przypadkach możemy zaobserwować nadmierne pocenie się skalpu dlatego oprócz bardzo delikatnych szamponów w razie potrzeby można zaopatrzyć przyszłą mamę w szampon przeciw nadmiernemu poceniu się skóry głowy. Składniki aktywne pomocne w łagodzeniu objawów tego typu przypadłości to wyciągi z: szałwii, jeżówki, tasznika pospolitego czy jałowca.
W czasie ciąży kobieta może zmagać się również w problemem łupieżu i to w każdym z trymestrów niezależnie. W pierwszym może dojść do pojawienia się łupieżu tłustego lub łojotokowego zapalenia skóry. Drugi i trzeci trymestr to najczęściej problem łupieżu suchego, który również może powodować dyskomfort i zły wygląd skóry oraz włosów. Problem łupieżu jest dość ciężki do pielęgnacji w okresie ciąży ponieważ nie powinno się używać w tym czasie substancji często zalecanych w przypadku łupieżu tłustego czyli pirytionianu cynku, piroktonu olaminy czy ketokonazolu. Do dyspozycji zostają jedynie wyciągi roślinne: z owoców kopru, melisy, nagietka, krwawnika pospolitego. Systematyczne oczyszczanie skóry głowy pozwoli z kolei na mechaniczne usuwanie nadmiernie rogowaciejącego naskórka.
Wypadanie włosów
Ogólnie przyjętą informacją jest fakt, że w trakcie ciąży włosy nie wypadają, ponieważ w tym czasie dochodzi do wydłużenia fazy anagenu przez co włosy nie przechodzą w fazę katagenu. Odpowiedzialne za ten stan są estrogeny, których w tym czasie organizm kobiety produkuje bardzo dużo. Są jednak przypadki kiedy przyszłe mamy trafiające do gabinetu trychologicznego czy salonu fryzjerskiego uskarżają się na nadmierną utratę włosów. Może to być sygnał, że w organizmie mimo odpowiedniej suplementacji zalecanej przez lekarza brakuje chociażby żelaza, cynku czy witamin z grupy B. Innym powodem tego patologicznego stanu mogą być rozregulowania poziomu hormonów tarczycy – zarówno przy jej niedoczynności jaki i nadczynności. W ciąży warto systematycznie badać poziom cukru we krwi, ponieważ wypadające włosy mogą być również jednym z objawów cukrzycy ciążowej. Symptomu nadmiernie wypadających włosów w trakcie ciąży nie należy bagatelizować. O fakcie tym należy bezzwłocznie poinformować lekarza prowadzącego.
Wskazane i przeciwwskazane zabiegi pielęgnacyjne
W trakcie ciąży w zależności od stanu skóry głowy i włosów można, a nawet trzeba wykonywać zabiegi pielęgnacyjne. Mogą to być podstawowe zabiegi oczyszczające skórę głowy dobrane indywidualnie do jej obecnych potrzeb. Zabiegi te powinny być bezpieczne, a przy tym bardzo przyjemnie i odprężające. Do ich wykonania powinny zostać wykorzystane delikatne preparaty, które odżywią, oczyszczą lub wyregulują pracę gruczołów łojowych czy potowych w zależności od indywidualnych potrzeb. Specjalną opieką powinna zostać objęta łodyga włosa, która wymaga w tym czasie nawilżenia, odżywienia i wzmocnienia swojej osłabionej i często przesuszonej struktury.
W przypadku zwiększonego wypadania włosów jedynym urządzeniem jakie można wykorzystać do zwiększenia efektów terapii trychologicznej jest infuzja tlenowa. Niewskazane są natomiast urządzenia działające na zasadzie przepływu prądu typu: elektrostymulacja, d’Arsonval jak również sprzęty wykorzystujące ultradźwięki, podczerwień czy ultrafiolet ze względu na swoje poważne w konsekwencjach skutki uboczne. Najcięższymi z nich są głównie: uszkodzenie płodu lub wywołanie poronienia lub przedwczesnego porodu dlatego należy pamiętać, że są one bezwzględnie przeciwwskazane w trakcie trwania całej ciąży.
Wypadanie włosów w okresie połogu
Od dwóch do trzech miesięcy po urodzeniu dziecka w organizmie kobiety silnie spada poziom estrogenu, a razem z nim zaczynają wypadać te włosy, których faza anagenu została przedłużona przez ciąże jak również te, które akurat po ciąży fizjologicznie weszły w ten proces i rozpoczęły fazy katagenu i telogenu. Dodatkowym czynnikiem powodującym zwiększone wypadanie włosów jest wysoki poziom prolaktyny w organizmie matki, która karmi dziecko piersią. Jeśli jednak młoda mama nie karmi z jakiś względów swojego nowonarodzonego dziecka piersią terapię przeciw wypadaniu włosów oraz powodujące ich odrost można wprowadzić już po 3 miesiącach od porodu. W przypadku karmienia piersią należy najlepiej poczekać z intensywnymi kuracjami do zakończenia tego etapu ze względu na fakt, że w organizmie matki karmiącej jest dużo prolaktyny, hormonu który będzie powodowała nadmierne wypadanie włosów co w konsekwencji może obniżać efekty terapii trychologicznej.
Po zdecydowaniu się na kurację zatrzymującą wypadanie włosów należy pamiętać o wprowadzeniu również odpowiedniej diety i suplementacji gdyż organizm kobiety po ciąży zazwyczaj jest ubogi w mikro i makroelementy oraz witaminy, które przyczyniają się do prawidłowego wzrostu i odrostu włosów.
mgr Julitta Małgorzata Siemiątkowska
Absolwentka Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy – kierunek kosmetologia, specjalista trycholog, fizjoterapeuta, wykładowca w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warszawie, właścicielka gabinetów trychologicznych Trichomed w Warszawie i Stargardzie. Współzałożycielka Polskiego Stowarzyszenia Trychologicznego. www.trichomed.com.pl
mgr Emilia Młodzianowska
Magister kosmetologii, absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Od 2015 roku trycholog w gabinecie Trichomed Warszawa. Prowadzi bloga: www.trychologiakosmetyczna.pl.