Witamina C, z uwagi na wielokierunkowe działanie na skórę, jest jednym z najbardziej pożądanych surowców kosmetycznych. Substancja ta wykazuje przede wszystkim właściwości antyoksydacyjne, przez co istotnie wpływa na procesy starzenia się skóry.
Witamina C odgrywa istotną rolę w hamowaniu aktywności metaloproteinaz, enzymów odpowiedzialnych za niszczenie kolagenu (podstawowego białka budulcowego skóry), elastyny i kwasu hialuronowego. Dzięki temu wpływa na produkcję nowych włókien kolagenowych i elastynowych, utrzymując młodość skóry. Aktywuje także namnażanie się keratynocytów, będących komórkami naskórka, oraz fibroblastów, czyli żywych komórek skóry właściwej. Ponadto skutecznie redukuje uszkodzenia komórek wywołane przez promieniowanie UV.
Moc właściwości
Ograniczanie procesów starzenia skóry to nie jedyne właściwości witaminy C. Substancja ta posiada także istotny wpływ na niwelowanie różnych zaburzeń pigmentacyjnych, gdyż w pewnym stopniu hamuje działanie tyrozynazy, enzymu odpowiedzialnego za powstawanie barwnika skóry, melaniny. Uznawana jest ponadto za naturalny filtr przeciw promieniowaniu słonecznemu. Dodatkowo wzmacnia ściany naczyń krwionośnych. Działa również przeciwzapalnie, za sprawą czego jest pomocna w leczeniu stanów zapalnych występujących przy trądziku. Badania dowodzą, że antyoksydanty takie jak witamina C mogą zapobiegać utlenianiu łoju, który wykazuje właściwości komedogenne, odpowiedzialne za powstawanie zaskórników.
Kapryśny składnik
Witamina C na rynku kosmetycznym jest wszechobecna. Można ją znaleźć w kosmetykach do pielęgnacji twarzy i ciała, w preparatach do włosów, a nawet w produktach myjących. Dzieje się tak pomimo dużych trudności, jakie mają technolodzy, z umieszczaniem jej w formulacjach. Mała stabilność chemiczna witaminy C powoduje, że łatwo ulega ona rozpadowi pod wpływem wysokiej temperatury, światła i tlenu. Z tego też względu w formulacjach kosmetycznych najczęściej stosuje się różne pochodne tej substancji. Postać chemiczna witaminy C jest podstawą jej trwałości i skutecznego działania.
W wolnej postaci
W pierwszych kremach z witaminą C wykorzystywano jej wolną postać, czyli kwas L-askorbinowy. Pomimo istotnych wad tej substancji jest ona nadal powszechnie stosowana w produktach kosmetycznych. Kwas L-askorbinowy odznacza się ogromną niestabilnością, przez co szybko traci swoje właściwości, a ponadto rozpuszcza się w wodzie, w związku z czym oddziałuje jedynie na wierzchnie warstwy naskórka (działa powierzchniowo). Jest on jednak niezastąpiony, aby uzyskać tak zwany efekt flash, polegający na zauważalnym rozświetleniu poszarzałej i zmęczonej skóry. W większych stężeniach wpływa też na rozjaśnienie cery, poprzez działanie złuszczające.
Nowoczesne pochodne
W celu pełnego wykorzystania działania witaminy C i uzyskania kosmetyku, który będzie trwały, a zarazem wniknie w głąb skóry, w przemyśle kosmetycznym używa się jej pochodnych, między innymi palmitynianu askorbylu (INCI: Ascorbyl Palmitate), glukozydu askorbylu (INCI: Ascorbyl Glucoside), soli magnezowej fosforanu askorbylu (INCI: Magnesium Ascorbyl Phosphate) i soli sodowej fosforanu askorbylu (INCI: Sodium Ascorbyl Phosphate). Pewnym przełomem technologicznym było otrzymanie pochodnej witaminy C rozpuszczalnej w tłuszczach, która doskonale penetruje głębsze warstwy skóry. Jest nią tetraizopalmitynian askorbylu (INCI: Tetrahexyldecyl Ascorbate). Substancja ta ma postać płynnego oleju pozbawionego zapachu i barwy. Obecnie stanowi najskuteczniejszą, ale i najdroższą pochodną witaminy C.
Zamknięta w nośnikach
Aby substancje aktywne zawarte w produktach kosmetycznych, w tym także witamina C, łatwiej wnikały w głąb skóry, wykorzystuje się mikroskopijne pęcherzyki zwane liposomami, które z powodzeniem pokonują barierę naskórka. Ich struktura przypomina strukturę lipidów obecnych w skórze, takich jak fosfatydylocholina, ceramidy czy cholesterol. Chcąc mieć pewność, że w wybranym kosmetyku zastosowano liposomalną postać witaminy C, należy spojrzeć na skład INCI umieszczony na jego opakowaniu. Oprócz samych pochodnych witaminy C powinna się w nim znaleźć lecytyna (INCI: Lecithin) lub fosfatydylocholina (INCI: Phosphatidylcholine), które są najbardziej typowymi budulcami liposomów stosowanymi w produktach kosmetycznych. Liposomy posiadają także dodatkową właściwość, a mianowicie zapobiegają rozkładowi substancji, zapewniając lepszą biodostępność oraz minimalizując ryzyko działania drażniącego, jakie miałoby miejsce przy bezpośrednim użyciu danego składnika. Dzięki temu produkty zawierające związki w postaci liposomalnej są odpowiednie nawet dla cer wrażliwych.
Nie kupuj w ciemno!
Wybór odpowiedniego preparatu z witaminą C nie jest łatwy. Umieszczona na opakowaniu informacja „krem zawiera witaminę C” nic jeszcze nie mówi o możliwościach działania tej witaminy po aplikacji kosmetyku. Najlepiej samodzielnie sprawdzić w składzie INCI, jaki surowiec został użyty do produkcji preparatu, który mamy zamiar zastosować. Świadome podejście do sprawy pozwoli nam ocenić jego skuteczność.
Tak, wszyscy mogą stosować kosmetyki z witaminą C. Jedynie osoby z bardzo wrażliwą cerą mogą napotkać trudności. Należy pamiętać, że – ponieważ jest to kwas – może wywołać podrażnienia. Wówczas wskazane jest stopniowe wprowadzanie kosmetyku i stosowanie kremu z wysokim filtrem, aby przy uszkodzonym naskórku nie powstały przebarwienia. Dodatkowo krem z filtrem chroni niestabilną witaminę C przed rozpadem. W przypadku cery bardzo wrażliwej może okazać się konieczne stosowanie mniejszych stężeń witaminy C.
Witamina C ma szerokie spektrum działania, jest przy tym doskonale zbadana, a jej skuteczność jest naukowo potwierdzona. Wykazuje działanie odmładzające, przeciwrodnikowe, wzmacnia naczynia krwionośne, stymuluje syntezę kolagenu, rozjaśnia. Dlatego sprawdzi się przy wielu problemach, m.in.: w przypadku cery dojrzałej, ze zmarszczkami i wiotkiej, w przypadku przebarwień, przy cerze naczyniowej, szarej i pozbawionej blasku.
Wybierając kosmetyk z wit. C warto zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie rzeczy – stężenie (jak najwyższe, ale nie wyższe niż 20%) i formę kwasu L-askorbinowego/skład. Jest to witamina bardzo niestabilna. Największą stabilność ma w formułach pozbawionych wody, o niskim pH, z dodatkiem innych antyoksydantów. Często stosuje się też różne połączenia: estrowe, w formie glikozydu itp. Wszystko to ma na celu przedłużenie trwałości witaminy C. Istotne jest też opakowanie, które musi być szczelne i nieprzepuszczające promieni słonecznych.
Magdalena Wylężek
Absolwentka studiów wyższych na kierunku kosmetologia. Pracuje w Aptece Medicover w Warszawie przy ulicy Franciszka Klimczaka. Zainteresowania skupia na chemii i recepturze kosmetycznej.