Stopy skrywają wiele informacji na temat naszego zdrowia. Można się z nich dowiedzieć, dlaczego bolą kręgosłup i głowa, a nawet skąd się wzięła wada zgryzu. Warto wziąć je pod lupę i gruntownie zbadać.
Stopy to skomplikowany mechanizm precyzyjnie połączonych ze sobą elementów: 26 kości, 33 połączeń, 21 mięśni i ponad 100 więzadeł stawowych. Czy wiesz, że na stosunkowo małej powierzchni dwóch stóp znajduje się ¼ wszystkich kości człowieka? Rozmiar stóp jest podobny bez względu na wagę czy wzrost. Ten sam rozmiar stóp może nosić osoba ważąca zarówno 50 jak i 100 kilogramów. Przy okazji warto wiedzieć, że nacisk stóp wcale nie jest równy wadze. Trzeba ją pomnożyć przez prędkość poruszania się i twardość powierzchni. Wynik może dosłownie zwalić z nóg.
Stopy spełniają wiele ważnych funkcji. Z jednej strony stabilizują i podtrzymują ciało,
a z drugiej służą poruszaniu się i przemieszczaniu. To nie wszystko. Na stopie znajdują się liczne receptory: bólowe, czuciowe, ciepła i zimna. Stanowią bazę informacyjną, która dostarcza wiedzy na temat podłoża, czy musimy uważać, czy możemy poruszać się automatycznie. Dodatkowo pełnią funkcję termoregulacyjną. W gorący wieczór wystarczy wysunąć stopę spod kołdry, by odczuć miły chłód, natomiast ciepła para skarpet pomoże spokojnie przespać zimową noc.
Stopy umożliwiają nie tylko sprawne poruszanie się, ale mają wpływ na całe nasze ciało. Jeśli którykolwiek element stopy ulegnie zaburzeniu, konsekwencje będą poważne.
Bóle głowy
Może Cię to zaskoczyć, że przyczyna nawracającego bólu głowy oraz dokuczliwych migren może tkwić w stopach. Ból w okolicach karku, może być skorelowany ze stopą. „Nasze ciało próbuje utrzymywać linię wzroku horyzontalnie – poziomo, zatem jakiekolwiek odchylenia od linii pionowej w obrębie kręgosłupa, czy to spowodowane jego bocznym skrzywieniem, czy nierówną długością kończyn dolnych, czy pogłębionymi naturalnymi krzywiznami, będą skutkowały zaburzeniem równowagi napięć mięśniowych. Ogromną rolę odgrywają tu maleńkie mięśnie podpotyliczne, których długotrwałe zwiększone napięcie skutkuje migreną szyjną” – tłumaczy dr Joanna Stodolna-Tukendorf i dodaje – „Migrenę kręgopochodną poznasz po dokuczliwym bólu odczuwanym w tyle głowy i okolicach karku.” W przypadku nawracających bólów głowy, warto zbadać stopy.
Bóle kręgosłupa
Jeśli często odczuwasz ból pleców, ale ciężko Ci znaleźć jego przyczynę – spójrz w dół, ponieważ to właśnie w stopach może tkwić Twój problem. Jak to możliwe? W obrębie stóp znajduje się aż 13 mechanizmów amortyzacji wstrząsów!
„Jeśli praca stóp odbiega od prawidłowego wzorca, odbija się to na pracy miednicy oraz połączonego z nią kręgosłupa. Nieleczone wady stóp prowadzą do zaburzenia toru chodu, to powoduje nierównowagę napięć mięśniowych, a w efekcie zmiany strukturalne skutkujące bólem pleców. Aby temu zapobiec, warto właściwie dbać o swoje stopy, ale także wykonywać regularnie ćwiczenia przywracające równowagę napięć mięśniowych” – wyjaśnia dr n. med. Joanna Stodolna-Tukendorf z kliniki FootMedica.
Bóle kolan
Praca stawu kolanowego zależna jest od ustawienia stopy. Obecność wszelkich wad stóp, takich jak stopa i palec Mortona (stopa grecka), nadmierna pronacja, płaskostopie, paluch koślawy potocznie zwany haluksem czy koślawość i szpotawość tyłostopia, zmieniają pracę stopy podczas chodzenia. Z kolei to oddziałuje na staw kolanowy. „Nieprawidłowa biomechanika stopy w połączeniu z wielogodzinnym stąpaniem po twardym podłożu i obuwiem niezapewniającym właściwej amortyzacji to najczęstsze przyczyny bólu kolan” – wyjaśnia ekspertka z FootMedica.
Urazy stawu skokowego
Jakiekolwiek przebyty uraz stawów skokowych np. skręcenie, zwichnięcie, pęknięcie torebki stawowej czy naderwanie więzadeł zawsze pozostawia ślad. Leczenie unieruchomieniem np. gipsem, łuską czy ortezą, trwające kilka tygodni powoduje ograniczenie ruchomości stawów stopy, a nierehabilitowane skutkuje zaburzeniem biomechaniki chodu. Nawet błahy uraz w młodości może skutkować dolegliwościami i zmianami zwyrodnieniowymi w późniejszych latach.
Odciski, zniszczone paznokcie
Nieprawidłowa biomechanika stopy dosłownie odciska się na skórze stopy i paznokciach. Wrastające paznokcie, onycholiza, czyli odklejanie się płytki paznokciowej, pękające pięty nie zawsze są objawem zaniedbania, lecz wynikiem nadmiernego uciskania danej części stopy na podłoże. „Nawracające modzele i odciski mogą być skutkiem obronnym przed nadmiernym naciskiem. Nie podejmujmy się samodzielnego usuwania takich zmian. Najlepiej udać się do podologa na pedicure leczniczy. Następnie warto zbadać stopy, aby znaleźć przyczynę powstawania zmian” – wyjaśnia fizjoterapeuta z FootMedica.
Stopy pod lupą
Bez wątpienia systematycznie chodzisz na kontrolę do stomatologa czy okulisty. Czy z taką sama uwagą traktujesz swoje stopy? One również potrzebują badań i wizyt kontrolnych. Warto odwiedzić gabinet fizjoterapeuty, który profesjonalnie zajmie się również Twoimi stopami w trakcie badania.
Jak wygląda badanie stóp?
Badanie stóp trwa ok. 45 minut i może znacznie odbiegać od tego, które znasz ze sklepu sportowego. Rozpoczyna je wnikliwy wywiad. Fizjoterapeuta musi dowiedzieć się, jaki prowadzisz tryb życia, czy w przeszłości zdarzyły się urazy bądź kontuzje, jakie są obecnie dolegliwości, gdzie są zlokalizowane, czy coś je nasila, bądź coś przynosi ulgę.
Bez względu na wiek, czy zgłaszany problem pacjent powinien przejść badanie statyczne
i dynamiczne na macie tensometrycznej, podoskopie oraz plantografie. Badanie na podoskopie umożliwia oglądanie stóp „od strony podeszwy” w pozycji stojącej i wykonanie testów dynamicznych. Wykonanie plantografu – odbitki stóp na papierze, pozwala ocenić strefy największego nacisku. Następnie badana jest ruchomość poszczególnych stawów stóp i całych kończyn dolnych, a także wydolność i przykurcze mięśniowe. Na podstawie czteroetapowego badania możemy uzyskać pełną diagnozę. W przypadku istniejących wad stóp specjalista może zalecić fizjoterapię, kinesiotaping, a także wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych.
Wkładki ortopedyczne można wykonać w ciągu godziny po badaniu. Są wykonywane na miejscu, dla każdej stopy oddzielnie. Codziennie noszone, wspomagają i stymulują poszczególne funkcje stopy. Pozwalają odciążyć miejsca pracujące zbyt intensywnie oraz dociążyć te, których pracę należy wzmocnić. Poprawiają amortyzację i co najważniejsze – korygują wadę, a nie jedynie biernie podpierają stopę, jak to się dzieje w przypadku gotowych do kupienia wkładek. W dodatku są od nich o niebo ładniejsze, bo używane przy ich wykonywaniu materiały są nie tylko wzbogaconego o nanocząsteczki srebra, które zapewniają stopie higienę i ochronę przed zmianami grzybicznymi lub bakteryjnymi, ale
i przyjemne dla oka, kolorowe.
Powiedzenie „zdrów od stóp do głów” nabiera teraz pełniejszego znaczenia, prawda?
5 minut dla stóp!
- Usiądź na podłodze z prostym nogami. Z wydechem przyciągaj do siebie palce stóp, wyciągając pięty do przodu. Rozciągasz przy okazji tylną stronę nóg. Z wdechem opuść palce, aż do ziemi, tworząc kształt stopy jak u baletnicy. Powtórz 10 razy. Wydech ułatwi rozluźnienie!
- Stań na brzegu stopnia, piętę jednej stopy opuść poniżej poziomu schodka – rozciągasz w ten sposób mięśnie łydki – wytrzymaj 30-90 sek., zmień nogę.
- Ćwiczenie z piłeczką kauczukową. Nogi zegnij w kolanach i ustaw piłeczkę pod jedną stopą. Przetaczaj piłeczkę w przód i w tył, po 5 minutach rozpocznij ćwiczenie na drugą stopę.
- Leżąc na plecach podnieś wyprostowane lub lekko zgięte nogi do góry, prawą stopą zataczaj kółka – 10-15 razy, zmień stopę. Możesz podłożyć dłonie pod pośladki, aby ułatwić sobie zadanie.
- Przespaceruj się na palcach stóp przez pół minuty, a następnie przez kolejne pół minuty tylko na piętach.
dr n. med. Joanna Stodolna – Tukendorf
Fizjoterapeuta i ortopodolog w FootMedica Kliniki Zdrowej Stopy, trener i szkoleniowiec z diagnostyki, terapii i zaopatrzenia ortotycznego w Pro Pedis.