Postęp w dziedzinie kosmetologii i technologii pozyskiwania i wytwarzania substancji aktywnych pozwala na konstruowanie coraz to nowszych i skuteczniejszych preparatów kosmetycznych, skutecznie niwelujących mankamenty naszej skóry.
W niniejszym artykule omówione zostaną pokrótce jedne z efektywniejszych składników preparatów kosmetycznych, których należy szukać w stosowanych preparatach kosmetycznych.
Bajkalina (INCI Baicalin, Scutellaria Baicalensis Root Extract) – flawon występujący w korzeniu tarczycy bajkalskiej, nowatorski surowiec, który poprzez oddziaływanie na telomery fibroblastów hamuje starzenie komórkowe, przedłuża aktywne życie fibroblastów i przywraca im aktywność typową dla komórek o około 10 lat młodszych. Każda komórka ma zdolność do konkretnej liczby podziałów na drodze mitozy – w przypadku fibroblastów odpowiedzialnych za jędrność i elastyczność skóry, średnia zdolność ich podziałów to 50 razy. Niestety po 30 roku życia zdolność ta zmniejsza się z każdą dekadą o około 10%. W momencie gdy komórka przejdzie już określoną liczbę podziałów wchodzi w stan senescesji komórkowej (ostatni możliwy podział i cykl życiowy) i umiera (zjawisko apoptozy).
Badania in vitro przeprowadzone na ludzkich fibroblastach potwierdziły korzystny wpływ bajkaliny na odnowę telomerów wskutek zwiększonej ekspresji telomerazy. Badanie pokazało, że gdy fibroblasty (w próbkach kontrolnych) przestały się dzielić i wkroczyły w stan senescesji (po około 50 podziale), te z nich, które zostały poddane działaniu bajkaliny były w stanie przeprowadzić dodatkowych 5 cykli mitotycznych. Potwierdziło to teorię, że bajkalina ma zdolność opóźniania wkroczenia m.in. kolagenu i elastyny w stan senescesji. Odbywa się to poprzez zwiększenie liczby podziałów o około 10%. Odnosząc ten wynik do ludzkiej skóry i biorąc pod uwagę fakt, że po 30 roku życia liczba podziałów komórkowych spada co 10 lat o 10%, można stwierdzić, że bajkalina opóźnia starzenie komórkowe i przywraca aktywność fibroblastów do stanu skóry młodszej o 10 lat.
Badania in vivo, przeprowadzone na 20 kobietach w wieku 35-45 lat, gdzie przez 2 miesiące stosowały one krem z bajkaliną potwierdziło, że bajkalina poprawia elastyczność i jędrność skóry o około 12,5% a strukturę skóry o 13%.
Matcha (INCI Camellia Sinensis Extract, Matcha) – jak wiadomo środowisko i styl życia mają znaczący wpływ na wygląd naszej skóry. Codziennie narażamy ją na niekorzystne oddziaływanie smogu, kurzu, mikropyłów, promieni UV, zanieczyszczonej wody oraz diety pełnej przetworzonych produktów i fast foodów. W efekcie jest ona zmęczona, niedotleniona, poszarzała, przesuszona i wolniej wchłania składniki odżywcze z kosmetyków. Dodatkowo uszkodzona bariera naskórkowa powoduje, że skóra nie jest w stanie szybko się regenerować i jest podatna na alergie. Gdy skóra jest notorycznie poddawana działaniu toksyn, szybciej ulega zanieczyszczeniu i jest bardziej narażona na działanie wolnych rodników, co powoduje jej szybsze starzenie się. Zanieczyszczenia powodują, że komórki słabną i obumierają. Aby skóra wyglądała dobrze i zdrowo potrzeba jej silnej detoksykacji, którą powinniśmy zapewnić od środka (poprzez zmianę diety i stylu życia) oraz od zewnątrz (poprzez stosowanie preparatów detoksykujących). Detoksykację przynoszą antyoksydanty i witaminy, które znaleźć można w jednej z odmian zielonej herbaty – matchy. Pozyskiwanie matchy w nieco odmienny sposób niż pozyskiwanie tradycyjnej zielonej herbaty, pozwala wydobyć z niej jeszcze więcej zdrowego chlorofilu i spowalniających starzenie antyoksydantów, w tym katechin, czyli jednych z najmocniejszych przeciwutleniaczy. Oprócz tego matcha jest doskonałym źródłem witamin A, C, E, K, PP i tych z grupy B. Wszystkie te składniki powodują ochronę skóry przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi oraz zapobiegają zjawisku inflammagingu (szybsze starzenie się skóry na skutek długotrwałego stanu zapalnego wywołanego czynnikami zewnętrznymi).
Matrixyl (INCI Palmitoyl Pentapeptide-4) – prokolagen zaliczany do peptydów. Jedna z najdroższych substancji stosowanych w kosmetologii. Posiada działanie przywracające młodość skórze. Działanie matrixylu polega na stymulacji różnych komórek skóry do przyspieszonej produkcji elastyny i kolagenu typu I i IV oraz kwasu hialuronowego. Kosmetyki z matrixylem poleca się głównie dla cer dojrzałych, z pierwszymi oznakami starzenia oraz skór o widocznych, głębokich zmarszczkach. Działanie matrixylu porównywalne jest do działania retinolu czy kwasów hydroksylowych aczkolwiek matrixyl nie powoduje skutków ubocznych typu alergie czy łuszczenie skóry. Matrixyl działa przeciwstarzeniowo, zapobiega powstawaniu zmarszczek, likwiduje, rozstępy, wzmacnia skórę, poprawia jej sprężystość i elastyczność oraz silnie regeneruje. Peptydowe produkty nie dają efektów od razu lecz po około 2-3 miesiącach (tyle trwa przebudowa kolagenu). Poza tym skutki niestety nie są trwałe, dlatego kurację peptydami należy powtarzać co jakiś czas, w zależności od stanu wyjściowego skóry. Warto wiedzieć, że firmy, które zajmują się produkcją kosmetyków z peptydami, pozyskują roztwory peptydów od tych samych firm biotechnologicznych, wypuszczając je na rynek pod różnymi nazwami i cenami. Tak więc ten sam peptyd można dostać zarówno w droższych jak i tańszych preparatach.
Matrixyl 3000 (INCI Palmitoyl Oligopeptide (PAL-GHK)/Palmitoyl Tetrapeptie-7(PAL-GQHR)) – wbrew niektórym opiniom Matrixyl 3000 nie jest w żaden sposób powiązany z poprzednikiem – Matrixyl. Zbudowany jest z zupełnie innych peptydów, choć prawdą jest, że to ulepszona wersja Matrixyl. Matrixyl 3000 zwalcza starzenie skóry, pobudza produkcję kolagenu i stymuluje fibroblasty co przyczynia się do wyraźnej redukcji zmarszczek. Co prawda fibroblasty nie tracą zdolności wytwarzania kolagenu całkowicie, ale z wiekiem produkują go coraz mniej dlatego skóra staje się cienka, sucha i pojawiają się na niej zmarszczki. Badania kliniczne potwierdzają, że stosowanie preparatów zawierających Matrixyl 3000 powoduje zmniejszenie gęstości zmarszczek o 33%, zmniejszenie objętości zmarszczek o 23% i zmniejszenie głębokości zmarszczek o 20%. Połączenie peptydów z kwasem palmitynowym poprawia rozpuszczalność oleju w peptydzie a zatem poprawia penetrację skóry. Peptyd GHK jest fragmentem cząsteczki kolagenu typu I i badania sugerują, że służy jako biologiczny wskaźnik zwiększonej degradacji macierzy skóry. Rzeczywiście, kolagen ulegający degradacji, zbudowany jest w większej ilości z jego małych fragmentów, w tym właśnie z GHK. GHK stymuluje pętlę sprzężenia zwrotnego, pobudzając syntezę nowego kolagenu, a także innych składników macierzy skóry. Kiedy fibroblasty wykrywają zwiększone poziomy GHK, dostają informację, że szybko ubywa składników macierzy i należy rozpocząć zwiększoną syntezę. Tak więc Pal-GHK przy miejscowym stosowaniu ma na celu stymulowanie uzupełniania macierzy, prowadząc do redukcji zmarszczek, ujędrnienia skóry i innych korzyści. GHK jest także częścią peptydu miedzi Cu-GHK, które poprawiają gojenie się ran, aktywują przebudowę skóry, poprawiają strukturę macierzy skóry, zmniejszają bliznowacenia oraz wywierają wiele innych korzystnych zmian w skórze. Poprzez to wysnuwa się hipotezę, że Pal-GHK działa przynajmniej częściowo przez ten sam mechanizm, co Cu-GHK. Niestety nie potwierdzono tych danych żadnymi konkretnymi badaniami.
Tetrapeptyd-7 palmitoilu zmniejsza wytwarzanie interleukin-6 (IL-6) przez kluczowe komórki skóry, keratynocyty i fibroblasty. IL-6 to promotor stanów zapalnych, które prowadzą do szybszej degradacji macierzy skóry, powstawania zmarszczek oraz utraty jędrności i elastyczności skóry.
Oba peptydy są dodawane do preparatów razem bowiem korzyści takiej kombinacji są większe niż pojedynczego składnika – Matrixyl 3000 zwiększył syntezę składników matrycy skóry w przybliżeniu 2,5-3,5 razy. Synteza kolagenu typu I wzrosła o 258%, fibronektyny – o 164% i kwasu hialuronowego – o 179%.
Niestety wszelkie dane z badań klinicznych pochodzą z raportu firmy produkującej Matrixyl 3000. Nie ma zatem żadnych bezstronnych, niezależnych badań klinicznych potwierdzających te hipotezy. Dopóki badania takie się nie pojawią kompleks PAL-GHK i PAL-GQHK pozostaje bardzo obiecującą lecz nieudowodnioną kuracją przeciwzmarszczkową.
Tetraizopalmitynian askorbylu (INCI Tetrahexyldecyl Ascorbate, Ascorbyl Tetraisopalmitate) – najnowsza estrowa, lipofilna (czyli rozpuszczalna w tłuszczach) pochodna kwasu askorbinowego.
Witamina C jest aktywatorem wielu enzymów, bierze udział w oddychaniu komórkowym oraz w przebiegu wielu procesów metabolicznych. Z punktu widzenia kosmetologii wpływa na wytwarzanie kolagenu, z którego jest produkowana tkanka łączna. Ponadto ułatwia gojenie się ran, działa silnie przeciwstarzeniowo, depigmentacyjnie, wzmacnia naczynka krwionośne oraz działa przeciwtrądzikowo. Jest także silnym i efektywnym antyoksydantem, który zwalcza wolne rodniki i wspomaga ochronę przeciwsłoneczną.
Większość witamin, które dostarczamy do organizmu z pokarmem, jest wykorzystywana przez narządy wewnętrzne. Skóra otrzymuje niewielki procent witamin zawartych w pożywieniu. Ponadto podczas ekspozycji skóry na słońce ilość witaminy C znacznie się zmniejsza: działanie UV o natężeniu identycznym jak natężenie słońca w południe przez okres około godziny zmniejsza zawartość witaminy C w skórze nawet o 80%. Dlatego witaminę C należy dostarczać skórze również za pomocą kosmetyków. Tetraizopalmitynian askorbylu to bardzo trwała, stabilna, olejowa postać witaminy C. Nie wymaga kwaśnego pH środowiska, dzięki czemu jest niezwykle łatwa i przyjazna w dodawaniu do innych preparatów jak również może być stosowana w przypadku wrażliwych, podatnych na alergie i podrażnienia, naczynkowych cer (w przeciwieństwie do kwasu askorbinowego, który mocno podrażnia takie skóry). Tetraizopalmitynian askorbylu rozpuszcza się w tłuszczach, wykazując duże powinowactwo do bariery lipidowej skóry. Dzięki temu łatwo i szybko wnika w jej głąb. Jest efektywny już przy niskim stężeniu na poziomie 1-3%. To dzięki tym właściwościom jest substancją bardziej efektywną niż kwas L-askorbinowy. Dzięki wyżej wymienionym cechom tetraizopalmitynian askorbylu jest obecnie najskuteczniejszą i najdroższą pochodną witaminy C.
Anna Kacperska-Dolata
Z wykształcenia kosmetyczka, chemik kosmetyczny i promotor zdrowia. Jedna z 10 finalistek konkursu Kosmetyczka Roku Bielenda. Prowadzi Gabinet Kosmetyki Estetycznej Piękno i Zdrowie w Płotach oraz jest wykładowcą i instruktorem zawodu.