Trendy w kosmetologii naturalnej

Kosmetologia naturalna wpisuje się w obecny od kilku lat globalny trend eko-filozofii funkcjonujący we wszystkich dziedzinach życia.

Naczelną ideą eko-filozofii, będącą również jej podstawą jest holizm, czyli całościowe postrzeganie człowieka oraz otaczającej go rzeczywistości – co widoczne jest także w kosmetologii. Integralny składnik tego holistycznego podejścia do ludzkiego organizmu stanowi stan psychiczny danej osoby, który znacząco wpływa na jego zdrowie oraz urodę, ponieważ jest ściśle powiązany i tworzy jedność z cielesnością człowieka. Ta eko-koncepcja zakłada proekologiczną świadomość, postawę i styl życia, która prowadzi do odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy, oraz implikuje potrzebę stworzenia alternatywnego stylu życia, który powinien oznaczać zmiany nie tylko w technologii, wzorach życia, podejściu do środowiska, ale także w sposobie pielęgnacji i upiększania ciała.

Wszystko to spowodowało, że zaistniała potrzeba stworzenia zbioru specyficznych dla tego nurtu kosmetologii, pochodzących z natury, zasad. Z tego powodu powstała kosmetologia naturalna, która wykorzystuje wiele metod, technik i narzędzi, które mają za zadanie integralnie wpływać na poprawę zdrowia i urody człowieka.

Jednak i w tym nurcie kosmetologii odnaleźć można kilka odłamów, czy może nawet tendencji, trendów – czyli istniejących aktualnie kierunków rozwoju kosmetologii naturalnej. Niestety, o ile w niektórych przypadkach stwierdzenie istnienia trendu jest sprawą oczywistą, o tyle w kosmetologii naturalnej może być to kwestia dyskusyjna, istnieje bowiem niewiele rzetelnych, obiektywnych metod badania trendów, a definitywne i niepodważalne stwierdzenie występowania jakiegoś jest wyłącznie czyjąś subiektywną oceną. Trudno jest zatem jednoznacznie stwierdzić, czy pewne zachowanie rynku estetologii naturalnej już jest, a może już nie jest, trendem.

Aktualnie występujące trendy w kosmetologii naturalnej można rozpatrywać biorąc pod uwagę kryterium rodzaju metod, technik i narzędzi używanych w terapiach pielęgnacyjnych i upiększających. Zauważyć tu można wielokierunkowy rozwój:

• Z jednej strony rozwija się kosmetologia naturalna oparta o organiczne składniki aktywne: odzwierzęce (pozyskiwane od zwierząt w sposób nieprzysparzający im cierpienia albo niestwarzających zagrożenia dla ekosystemu w którym żyją), mineralne oraz roślinne (pochodzące ze specjalnie nadzorowanych hodowli czy plantacji, pozyskiwane podczas naturalnych procesów jak destylacja, suszenie, tłoczenie, ekstrakcja) zawierające naturalne konserwanty i barwniki. Kosmetyki takie dostępne są w wyróżniających się na tle produktów „klasycznych”, w nawiązujących do eko-filozofii,
• Z drugiej, kosmetologia naturalna podąża w kierunku wykorzystania naturalnie występujących w przyrodzie bodźców fizykalnych.
• Z trzeciej, w kosmetologii naturalnej sięga się do wewnętrznych zasobów i potencjału organizmu poprzez naturalne techniki relaksacyjne, jak medytacja czy joga, oraz inne metody wpływające na ogólny stan zdrowia a przez to i urody.

W wyniku nakładania się tych kierunków rozwoju kosmetologii naturalnej, można wyodrębnić kilka charakterystycznych trendów.

Vege beauty, czyli piękno pochodzące z naturalnych, pro-zwierzęcych kosmetyków

Weganizm to coraz powszechniej preferowany styl życia eliminujący produkty pochodzenia zwierzęcego nie tylko z diety, ale również ze wszystkich innych aspektów życia, łącznie z dbałością o ciało.

Kosmetyka wegańska w Polsce to prężnie rozwijający się już nie niszowy (jak dotychczas) obszar, który staje się coraz bardziej popularny. Zdaniem wielu osób fenomen tego zjawiska wynika głównie z ciągle rosnącej pro-ekologicznej świadomości społecznej tego, z jakich substancji korzystają wielkie koncerny kosmetyczne i jakich nadużyć się dopuszczają przy ich produkcji.

Producenci kosmetyków podchwycili ten nowy trend, czego efektem jest obecność na rynku pro-ekologicznych i pro-zwierzęcych wegańskich produktów (zarówno do pielęgnacji, jak i upiększania), które nie zawierają żadnych składników pochodzenia zwierzęcego ani niektórych roślinnych, pozyskiwanych w sposób przysparzający zwierzętom cierpienia albo stwarzających zagrożenie dla ekosystemu. Rynek kosmetyczny szybko odpowiedział na potrzeby wegan poprzez włączenie do swojej oferty specjalnych, pojedynczych produktów kosmetycznych a nawet całych linii detalicznych i profesjonalnych.

Microbiom beauty, czyli piękno pochodzące z naturalnej mikroflory

W ostatnich latach do kręgu zainteresowań biologów i biotechnologów dołączył mikrobiom człowieka, czyli naturalnie występująca, różnicowana społeczność ko­mensalnych, symbiotycznych i patogennych mikroorga­nizmów żyjących w i na jego ciele. Badania nad mikroflorą obejmujące wpływ wieku, diety, stoso­wanych leków, środowiska życia oraz przebytych chorób na skład tej mikroflory umożliwiły zrozumienie rela­cji, które składają się na zachowanie zdrowia lub rozwój chorób zależnych właśnie od mikroorganizmów zamiesz­kujących nasze ciało. Okazuje się, że mikroflora ma wpływ na różne aspekty fizjologii organizmu człowieka oraz jego podatność na wiele jego dysfunkcji. Zachwianie naturalnej równowagi mikrobiologicznej tak skóry, jak i przewodu pokarmowego, np. poprzez zastosowanie terapii antybiotykowej czy agresywnej, nieprawidłowej pielęgnacji może mieć istotne konsekwencje dla funkcjonowania organizmu, w tym skóry, a także wpływać na przyspieszenie procesu starzenia.

Dlatego w kosmetologii rozwinął się specyficzny rodzaj pielęgnacji – pre- i probiotycznej. Zadaniem produktów zawierających pre- i probiotyki jest tworzenie oraz utrzymanie na powierzchni skóry aktywnej bariery ochronnej – mikrobiologicznej flory, która zapobiega namnażaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych. Są to kosmetyki idealne dla skóry pozbawionej naturalnej ochrony, podrażnionej czy uszkodzonej, ponieważ na takiej skórze patogenne drobnoustroje rozmnażają się błyskawicznie, powodując różnorodne dermatozy.

Mimo, iż wcześniejsze pokolenia posiadały, nabytą przez doświadczenie wiedzę, o dobrym wpływie pre- i probiotyków zarówno na skórę, jak i cały organizm człowieka, jednak dopiero teraz trend mikrobiom beauty, czyli czerpanie z dobroczynnych właściwości kefirów czy jogurtów działających przeciwstarzeniowo i kojąco na skórę, jest widoczny w produkcji wielu luksusowych produktów do jej mycia i pielęgnacji.

Geno beauty, czyli piękno pochodzące z naturalnego zapisu DNA

Pewnego rodzaju nurtem w kosmetologii naturalnej jest genokosmetologia. Geny regulują biologiczny wiek skóry sprawiając, że jej regeneracja jest bardziej lub mniej wydajna. Każdy człowiek jest inny i każdy ma inny genotyp. Wiedza na jego temat stworzyła możliwość precyzyjnej i skutecznej pielęgnacji oraz dała szansę na zapobieganie i opóźnianie procesów starzenia. I choć uwarunkowania genetyczne są niezmienne przez całe życie, to znając ich słabe i mocne strony, można tak zaplanować pielęgnację skóry, by jak najdłużej pozostała ona młoda, zdrowa i piękna.

Poznanie kodu genetycznego skóry to ważny krok w kierunku spersonalizowanej pielęgnacji, dostarczającej cerze dokładnie tego czego potrzebuje. Dzięki znajomości DNA, często przypadkowa i nieefektywna dotychczas pielęgnacja skóry, może stać się bardziej skuteczna, ponieważ projektowana na podstawie badania materiału genetycznego terapia genokosmetykami jest precyzyjnie dobierana pod kątem występujących problemów skóry – tych, które są już widoczne, ale przede wszystkim tych, które będą pojawiać się w przyszłości, a wynikają właśnie z uwarunkowań genetycznych.

Procedura rozpoczyna się pobraniem od klienta materiału genetycznego do badania. Na podstawie wyników danej osoby rozpoznawane są uwarunkowania genetyczne, które będą mieć wpływ na proces starzenia i zdrowie jej skóry

Psycho beauty, czyli piękno pochodzące z naturalnych technik relaksacyjnych

Stres, spowodowany rozmaitymi czynnikami, jest integralną częścią naszego życia. W przeszłości dominowały stresory fizyczne, dziś większe znaczenie mają stresory psychologiczne i społeczne. Czynniki stresogenne o ładunku ujemnym powodują stan napięcia emocjonalnego, który nasila aktywność nerwową, hormonalną i immunologiczną. Długotrwałe narażenie na stres powoduje niedobór odporności, zmiany metaboliczne, które następnie mogą wywoływać różne choroby, w tym choroby skóry. Istnieje ścisły związek między układem neuroendokrynnym, układem immunologicznym i skórą. Indywidualny poziom stresu zależy od predyspozycji genetycznych i umysłowych. Może mieć wpływ na początek lub zaostrzenie różnych chorób skóry. Zaburzenia psychodermatologiczne obejmują m. in. atopowe zapalenie skóry, łuszczycę, łysienie plackowate, pokrzywkę, trądzik, liszaj płaski i bielactwo.

Chociaż rola czynników psychospołecznych, w szczególności wpływ osobowości na etiologię i przebieg kliniczny chorób skóry jest nadal przedmiotem debaty, dostrzegając pozytywny wpływ zapożyczonych z medycyny naturalnej technik relaksacyjnych na redukcję stresu i poprawę stanu skóry, coraz częściej korzysta się z nich w terapii kosmetologicznej. Medytacja buddyjska, joga, alfaterapia, muzykoterapia, chromoterapia są obecnie włączane do kosmetologicznych programów terapeutycznych, dając początek nowemu nurtowi w kosmetologii naturalnej.

Physio beauty, czyli piękno pochodzące z naturalnych czynników fizykalnych

Fizjoterapia to zespół metod terapeutycznych wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce. Oddziaływanie na organizm za pomocą bodźców czerpanych z natury pobudza w naszych tkankach procesy biologiczne, które pozwalają na lepszą regenerację organizmu, w tym także skóry. Tradycyjny wkład fizjoterapii w przebieg leczenia zachowawczego rozszerza się także na związki z takimi dziedzinami nauki jak kosmetologia. Związki między fizjoterapią a kosmetologią stały się podstawą rozwoju trendu Physio beauty, gdzie w różnego rodzaju zabiegach kosmetologicznych wykorzystuje się:

• Masaż, będący jedną z najstarszych technik terapeutycznych. W przypadku kosmetologii naturalnej jest to zazwyczaj manualna forma terapii wykorzystująca ucisk mechaniczny na tkanki ustroju, wywierany rękami kosmetologa. Ręczny masaż pozwala na palpacyjną ocenę reaktywności tkanek masowanych oraz na ocenę występowania zmian. Przyspiesza obieg krwi i limfy w naczyniach skórnych przez co poprawia odżywienie i dotlenienie skóry oraz znajdujących się w niej gruczołów. Działa też na ośrodkowy układ nerwowy: w formie głaskania, rozcierania, słabej wibracji – uspokajająco, w formie ugniatania, oklepywania, silnej wibracji – pobudzająco. Generalnie masaż powoduje przyspieszenie procesów biochemicznych zachodzących w organizmie, zatem wpływa na szybsze usuwanie produktów przemiany materii i szybsze dostarczania substancji odżywczych do tkanek i narządów. W kosmetologii naturalnej stosuje się różne rodzaje masażu, z elementami np. refleksologii.
• Występujących w naturze czynników fizycznych (fizykalnych), które mogą wywierać na ludzki organizm działania bodźcowe, skutkujące pożądanymi reakcjami miejscowymi lub ogólnymi. Tego typu zabiegi mają na celu usuwanie objawów chorobowych i hamowanie postępu różnych schorzeń skórnych. Aplikowana energia bodźców naturalnych oddziałuje w miejscu zabiegu, powodując powstanie w tkankach reakcji skutkującej oczekiwaną zmianą stanu miejscowego lub ogólnego organizmu. Dzięki temu można uzyskać między innymi przyspieszenie ustępowania różnych dolegliwości skórnych i przez to ograniczenie stosowania farmakoterapii, a także poprawę stanu całego organizmu przez selektywne oddziaływanie na skórę. W kosmetologii naturalnej stosuje się hydroterapię, balneoterapię, helioterapię, termoterapię.

Healthy aging, czyli piękno pochodzące z naturalnego potencjału zdrowotnego człowieka

Aktualnie można także mówić o pewnym trendzie w kosmetologii naturalnej, polegającym na nowym, szerszym podejściu do walki ze starzeniem, tzw. healthy aging, czyli wprowadzaniu do terapii przeciwstarzeniowych elementów edukacji zdrowotnej i profilaktyki. W praktyce oznacza to konsultacje nie ograniczające się jedynie do oceny klienta/pacjenta przed zabiegiem estetycznym, ale obejmujące także bardzo szczegółową ocenę dotychczasowych nawyków związanych ze stylem życia oraz określenie potencjału zdrowotnego danej osoby wraz ze zdiagnozowaniem zagrożeń i szans, które można odpowiednio wcześnie ograniczać lub rozwijać. Pakiety tego typu obejmują też konsultacje z innymi specjalistami, jak dietetyk, trener personalny czy psycholog.

Szczególnie ważna, obok aktywności fizycznej, jest tu odpowiednio skomponowana dieta (zróżnicowana, bogata w warzywa, owoce i odpowiednie promocje białek, cukrów i tłuszczy) jest niezastąpiona dla prawidłowego rozwoju fizycznego, dobrego samopoczucia, oraz w utrzymaniu młodego, estetycznego wyglądu skóry. Niestety, często codzienny jadłospis przeciętnego człowieka odbiega od ideału i nie zaspokaja wszystkich potrzeb organizmu. Stosowanie odpowiednio dobranych suplementów diety (produktów, które są złożone z witamin, minerałów i innych substancji, traktowanych jako uzupełnienie normalnej żywności) pozwala na uzupełnienie ich braków, w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania i narażenia na stres oraz szkodliwego działania czynników środowiskowych.

Podsumowanie

Rozwijająca się od jakiegoś czasu eko-filozofia życia dała podbudowę współczesnego światopoglądu ekologicznego, proekologicznego systemu wartości oraz koncepcji kosmetologii naturalnej. Poza omówionymi wcześniej trendami, które najogólniej można określić jako przyrodoterapia (czyli wykorzystanie w kosmetologii metod opartych na działaniu czynników występujących w naturze, tj. środowiska przyrodniczego – klimatu, mikroklimatu, szczególnego rodzaju naturalnego otoczenia, powietrza – i substancji w nim zawartych, wody – i substancji w niej zawartych, światła, naturalnego ciepła lub zimna, produktów pochodzenia mineralnego, roślinnego lub zwierzęcego), w kosmetologii naturalnej znaczący wydaje się być jeszcze jeden trend – urodowy minimalizm. Wyraża się on w prostocie składów stosowanych produktów kosmetycznych ale także w naturalności i braku przesady w stosowaniu technik upiększających. Jest on obecny także w medycynie estetycznej, która obecnie zwraca się ku długofalowemu działaniu ukierunkowanemu na podtrzymywanie fizjologicznie prawidłowych procesów w skórze, głęboką regenerację oraz zabiegi ukierunkowane nie na objawy, ale na przyczyny. Skutkuje to zmniejszeniem popularności zabiegów z zastosowaniem dużej ilości wypełniaczy, zabiegów permanentnych oraz głębokich peelingów.

Dr Joanna Klonowska
Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warszawie. Nauczyciel akademicki na kierunku kosmetologia. Kosmetolog, absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Łodzi. Pedagog z wieloletnim doświadczeniem. Ratownik medyczny, menager służby zdrowia.