Czym są blizny? Czy to tylko pamiątka po dziecięcych wybrykach czy efekt trądziku młodzieńczego?
Powodów istnienia blizn może być niezliczona ilość.
Są blizny, które zawsze będą przywodziły na myśl miłe wspomnienia. Istnieją jednak takie, które sprawiają dyskomfort zarówno fizyczny jak i emocjonalny. To niechciane ślady po interwencjach chirurgicznych, wypadkach, poparzeniach. Szpecą, odbierają radość życia i wiarę w siebie.
Czy możemy pomóc w takich przypadkach?
Tak, dzięki dzisiejszym technologiom, szczególnie technologiom laserowym, jesteśmy w stanie poprawić wygląd niemal każdej blizny w bezpieczny sposób i osiagnąć efekty, które jeszcze parę lat temu były niemożliwe do osiągnięcia.
Blizna to nieprawidłowo zbudowana tkanka powstała w wyniku odbudowy skóry po urazie. W zależności od rodzaju urazu jak i predyspozycji danej osoby powstają blizny prawidłowe czyli płaskie i w kolorze skóry, w wielu przypadkach mało widoczne, jednak często powstają blizny uniesione ponad poziom skóry, czerwone, które nierzadko ograniczają ruchomość.
Dzisiejsze technologie jak i protokoły postępowania skupiają się przede wszystkim na zapobieganiu powstania widocznej blizny.
Według zaleceń ASLM (American Society for Laser Medicine and Surgery) należy wprowadzić zabiegi już po ściągnięciu szwów a lasery są pierwszymi narzędziami w zapobieganiu i leczeniu nieprawidłowych blizn. Z tego powodu wiele gabientów chirurgii plastycznej oferuje swoim pacjentom terapie zapobiegania powstawania blizn wraz z zabiegiem chirurgicznym.
Stosuje się połączenie technik manualnych jak masaże, presoterapię, preparaty regenerujące i zabiegi z wykorzystaniem sprzętu laserowego.
Aby odpowiednio dobrać technikę zabiegową należy zrozumieć zarówno proces gojenia skóry jak i powstawania blizny.
Proces ten składa się z 3 faz:
- fazy zapalnej, która trwa 2-3 dni. Dochodzi do zatrzymania krwawienia i oczyszczania rany a także do przekrwienia w otoczeniu tkanek uszkodzonych. Rozpoczyna się produkcja granulocytów, limfocytów, monocytów, histaminy i cytokin.
- fazy proliferacji, która trwa do około 2 tygodni. Dochodzi do tworzenia się tkanki ziarninowej, powstają nowe naczynia krwionośne a fibroblasty zaczynają produkować kolagen, rana obkurcza się w procesie epitalizacji, czyli naskórkowania. Dużą role odgrywają tu TGF- czynniki wzrostu tkanki (z ang. Tissue Growth Factors) i HSPS (z ang. Heat Shock Proteins) czyli proteiny szoku termicznego, które biorą udział w procesach ziarninowania skóry i produkcji kolagenu.
- fazy przebudowy, która może trwać nawet do 2 lat od urazu. Tu rana ostatecznie pokrywa się naskórkiem, następuje spowolnienie produkcji kolagenu a enzymy tkankowe usuwają nadmair kolagenu przez co blizna staje się bardziej płaska i bledsza.
Jaki laser?
W przypadku blizn niedojrzałych, krótko po urazie, zaleca się stosowanie laserów naczyniowych w celu zredukowania powierzchownych naczyń krwionośnych powstałych w procesie gojenia rany. W ten sposób zmniejsza się przekrwienie blizny i zapobiega powstaniu patologicznej tkanki. Blizna staje się bladsza i płaska. Stosuję się lasery KTP- 532nm, PDL-595nm a także systemy IPL. Połączenie laserów naczyniowych oraz technik manualnych w początkowej fazie pozwala na uzyskanie mało widcznej blizny.
W przypadku kiedy dochodzi do przerostu tkanki w bliznie niedojrzałej stosuje się lasery nieablacyjne (NAFL- z ang Non-ablative Fractional Laser), które modulują proces gojenia skóry. Światło tych laserów stymuluje HSPS i TGF a to z kolei powoduje produkcję prawidłowej formy i ilości kolagenu. Najczęściej wykorzystuje się laser Erbowo-Szklany – 1540nm.
W przypadku blizn przerosłych (hypertroficznych) i keloidów, gdzie doszło do przerostu tkanki, wprowadza się lasery frakcyje ablacyjne, które działają dużo bardziej agresywnie niż lasery nieablacyjne usuwając nadmiar tkanki poprzez odparowanie (ablację) jak i regulację procesu powstawania kolagenu. Stosuje się tutaj lasery Erbiowo-Yagowy 2940nm i CO2 10600nm.
Blizny zanikowe (atroficzne) jak potrądzikowe i rozstępy w zależności od głębokości można redukować poprzez zastosowanie zarówno laserów nieablacyjnych jak i ablacyjnych. Dobór technologii będzie uzależniony od głebokości zmian i tolerancji okresu gojenia pozabiegowego.
Skóra po zabiegach laserami nieablacyjnymi jest delikatnie zaczerwieniona i może nieznacznie złuszczać się przez 3 do 4 dni. Natomiast lasery ablacyjne wymagają dłuższego czasu rekonwalescencji, często nawet do 2 tygodni, jednakże przynoszą lepsze efekty osiągane w krótszym czasie.
Z obserwacji wynika, że najlepsze efekty w przypadku blizn zanikowych przynoszą terapie łączone: lasery w połaczeniu z radiofrekwencją frakcyjną lub lasery z mikronakłuwaniem. W przypadku blizn zanikowych dobre rezultaty przynoszą również lasery Qswich, szczególnie te najnowsze w postaci laserów picosekundowych. Stymuluje się tutaj odnowę i produkcję kolagenu bez okresu rekonwalescencji.
Praca z blizną wymaga czasu i cierpliwości. Zalecana jest większa ilość zabiegów, w zależności od rodzaju blizny i rozmiaru, przeprowadzanych w odstepach co 4-8 tygodni. Ważne jest zbalansowanie oczekiwań klienta i uświadomienie go, że czasami oczekiwane rezultaty nie będą mogły być osiągnięte. Jednakże znajomość procesów zachodzących w skórze jak i umiejętność doboru odpowiednich technologii niewątpliwe pomaga poprawić wygląd większości blizn, w wielu przypadkach poprawiając jakość życia klientów i ich samopoczucie.
Joanna Wyszyńska
Kosmetolog z 23-letnim stażem, absolwentka Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu. Szkoleniowiec Pulse Light Clinic – sieci klinik laserowych w Wielkiej Brytanii. Założyciel Laser Consulting (www.laser-consulting.com).