Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego zbudowany z dwóch płatów, połączonych cieśnią w kształcie motyla, który umiejscowiony jest na przedniej powierzchni szyi, przylega do tchawicy poniżej chrząstki tarczowatej. Od jego funkcjonowania zależy m.in. stan naszej skóry.
Tarczyca zaliczana jest do dużych gruczołów człowieka, waży od 30 do 60 g. Odpowiedzialna jest za wytwarzanie takich hormonów, jak: tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3), kalcytonina. Związki te wykazują duży wpływ na metabolizm, gospodarkę wapniowo-fosforową i bardzo wiele funkcji ludzkiego organizmu. Pobudzają czynność serca, mięśni szkieletowych, rozwój ośrodkowego układu nerwowego i gospodarkę lipidową.
Zaburzenia czynności tarczycy można podzielić na pierwotne (wynikające z nieprawidłowości w samym gruczole) i wtórne (spowodowane przez nieprawidłową regulację czynności tarczycy przez przysadkę lub podwzgórze).
Choroby tarczycy należą do najczęstszych chorób występujących u kobiet w różnym wieku, a ich liczba z każdym rokiem wzrasta. Wcześnie rozpoznanie pozwala na podjęcie odpowiedniego leczenia i zapobiega groźnym skutkom ubocznym.
Borykanie się z następstwami zaburzeń pracy tarczycy takimi jak zaburzony metabolizm, rozchwiane stany emocjonalne i nieprzyjemne objawy skórne, nie pomaga, dodatkowo stresuje, a to jeszcze bardziej nasila objawy. Gdy poziom hormonów spada poniżej normy, przemiana materii w komórkach ulega spowolnieniu i obniża się poziom energii, natomiast gdy stężenie tych hormonów jest zbyt duże, metabolizm i wszystkie procesy zachodzące w organizmie przebiegają znacznie szybciej.
Choroby tarczycy zaliczane są do grupy chorób autoimmunologicznych. Przeciwciała tarczycowe niszczą ją doprowadzając do zaburzeń hormonów tarczycowych. Organizm nie odróżnia własnych tkanek, traktując je jak przeciwnika, wytwarzając przeciwciała, które niszczą nasze narządy. Zdecydowana większość osób mierzących się z zaburzeniami ze strony tarczycy to kobiety i często zmagają się z przykrymi następstwami zaburzeń pracy tarczycy, takimi jak np. łysienie plackowate przy współistniejącej chorobie Hashimoto.
Wiele osób nie wie, że obecność we krwi przeciwciał tarczycowych w dużej mierze wpływa na układ odpornościowy przy prawidłowych wynikach badań pracy tarczycy. Przeciwciała niszczą tarczycę, a co za tym idzie, prędzej czy później stężenie hormonów również staje się nieprawidłowe.
Chorzy z autoimmunologicznymi chorobami tarczycy częściej zapadają na następujące schorzenia: celiakię, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę typu I, niedokrwistość złośliwą, osteoporozę, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, łysienie plackowate, toczeń rumieniowaty układowy, czy też bielactwo nabyte często towarzyszące chorobie Hashimoto. W wyniku procesu autoimmunologicznego zniszczeniu ulegają komórki skóry wytwarzające malanocyty. Uregulowanie poziomu hormonów tarczycy daje szansę poprawy. Skóra dotknięta bielactwem ma jasne zabarwienie i nie jest dostatecznie chroniona przed promieniowaniem słonecznym.
Skóra w niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy polega na niedostatecznym produkowaniu jej hormonów. Pierwsze objawy to ciągłe uczucie osłabienia, senności, zmęczenia, problemy z koncentracją, pogarszające się samopoczucie, uciążliwe odczuwanie chłodu. Bywa, że następuje powolny przyrost masy ciała, ciężej jest schudnąć, miesiączki są obfite i nieregularne, mogą wystąpić problemy z płodnością i osłabienie libido, depresja, zaburzenia pamięci i problemy ze skupieniem uwagi. Pamiętać należy jednak o tym, że wiele z tych objawów np. zmęczenie czy przyrost masy ciała jest powszechnych i nie zawsze oznacza, że występuje problem z tarczycą.
W niedoczynności skóra jest często zimna, przyjmuje woskowo – białe zabarwienie, jest sucha, bywa wręcz szorstka i blada. Obniża się jej szybkość regeneracji, traci witalność, co prowadzi do jej przedwczesnego starzenia. Często występuje ciastowaty obrzęk, ale nie pozostawiający wgłębienia po ucisku palcem. Wiele osób uskarża się na to, że puchną wargi, powieki i ręce. W niedoczynności tarczycy obniżone jest wydzielanie łoju i potu i koniecznym jest dbanie o odpowiedni poziom nawilżenia skóry, ponieważ ma ona skłonność do szybkiego przesuszania się i łuszczenia. Bywa, że we współistniejącym zaburzeniu pracy wątroby w skórze dłoni i stóp odkłada się duża ilość karotenu i przyjmuje żółtawy kolor. Obserwuje się często nadmierne rogowacenie naskórka, najczęściej na łokciach i kolanach (tzw. objaw brudnych łokci). Często obserwuje się zaczerwienienie i świąd skóry oraz bardzo charakterystyczne wole tarczycowe.
W niedoczynności tarczycy cebulki włosa osłabiają się, a nawet miejscowo się przerzedzają. Włosy stają się kruche, łamliwe, cienkie, matowe i bardzo podatne na uszkodzenia. Czasami dochodzi do przerzedzenia końcówek brwi. Paznokcie są łamliwe i rosną bardzo wolno, a na płytce paznokcia zauważalne są podłużne bruzdy. Zaburzenia hormonalne mogą prowokować zmiany trądzikowe i skłonność do podrażnień.
Ratunkiem dla skóry w niedoczynności tarczycy są kosmetyki i zabiegi uszczelniające barierę ochronną, odżywcze i zapobiegające utracie wilgoci. Sprawdzają się kosmetyki przeznaczone dla skór wrażliwych, suchych, reaktywnych, a nawet atopowych. Zabiegi wszelkie wzmacniające i stymulujące do regeneracji, jak peelingi bio-chemiczne, ale te wskazane do skór wrażliwych. Pamiętać należy jednak, że każda skóra jednak reaguje inaczej i dla niektórych osób z niedoczynnością tarczycy peelingi np. z kwasem laktobionowym mogą być idealne, a dla innych wręcz drażniące i można obserwować różne reakcje osobnicze.
Niedoczynność tarczycy może być całkowicie kontrolowana za pomocą leków zawierających hormony tarczycy. Nigdy nie należy przerywać przyjmowania leku bez uprzedniej konsultacji z lekarzem. Przyjmowanie zbyt dużej dawki leku zawierającego hormony tarczycy może spowodować poważne problemy, takie jak migotanie przedsionków lub osteoporoza.
Skóra w nadczynności tarczycy
Nadmierne pobudzenie gruczołu tarczycy przez grupę przeciwciał skutkuje zwiększonym wydzielaniem tyroksyny i trójjodotyroniny. Przyczyną nadczynności tarczycy może być choroba Gravesa-Basedowa. To schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy zaczyna wytwarzać autoprzeciwciała przeciwko receptorowi TSH, czyli anty-TSHR, którego zadaniem jest pobudzenie tarczycy do wytwarzania hormonów. Podobnie jak w przypadku Hashimoto, tak i w chorobie Gravesa-Basedowa łagodzi się jej objawy, a leczy jedynie towarzyszącą nadczynność tarczycy.
Najczęstszymi objawami nadczynności tarczycy są: nadpobudliwość sprzyjająca świądowi, szybka utrata masy ciała, bezsenność, przyspieszona perystaltyka jelit, biegunki, zaburzenia miesiączkowania, kołatanie serca i przyspieszone tętno, stany depresyjne, drażliwość, uczucie niepokoju. Do ważnych objawów skórnych należą liczne zaczerwienienia, a nierzadko trądzik różowaty. Objawy trądziku pospolitego dorosłych tez nie należą do rzadkości. Także nadmierne pocenie, złe tolerowanie ciepła, nadmiernie błyszcząca skóra twarzy, często sprawiająca wrażenie tłustej i spoconej, czyli łojotok wywołany nadmierną pracą gruczołów łojowych i specyficzne objawy dotyczące paznokcie jak ich łamliwość, nierówna powierzchnia i zmieniony kolor. Osobliwym objawem nadczynności tarczycy jest poluzowanie struktury płytki paznokciowej, czubki paznokci podwijają się, a uniesienie części paznokcia powoduje, że staje się on pomarszczony.
Charakterystyczne dla nadczynności są także guzkowate zmiany zlokalizowane na przedniej części łydek (w chorobie Gravesa-Basedova). Są dość twarde, ale niebolesne. Jednym ze skutków nadczynności tarczycy jest również wypadanie włosów, które staja się tłuste i błyszczące.
U osób z nadczynnością tarczycy pielęgnacja polega głównie na wyciszeniu rumienia, regulowaniu pracy gruczołów łojowych, wzmacnianiu układu naczyniowego i bariery ochronnej skóry. Skóra nie jest łatwa w pielęgnacji, wymaga atencji, ma wiele różnych stref, często jest naczyniowa, wrażliwa, trądzikowa i bardzo reaktywna.
Ważne! Profilaktyka i regularne badanie odgrywa niezwykle istotną rolę w zapobieganiu rozwojowi chorób, jak również w negatywnie odczuwanych dolegliwościach towarzyszących w ich przebiegu.
Jolanta Kozaczyńska
Specjalista kosmetologii estetycznej i kosmetologii leczniczej, dietetyki klinicznej i dietetyki w kosmetologii, instruktor odnowy biologicznej, pedagog i wykładowca zawodu. Od wielu lat prowadzi działalność społeczną w dziedzinach dotyczących profilaktyki zdrowotnej i poprawy wizerunku. Właściciel gabinetu Esther Studio w Warszawie.